Umumiy fizika kursidan masalalar to’plami

T
taranglik kuchi nimaga teng? 
176.
Ikkita chumoli bir parcha daraxt poʻstlogʻini 
F
1
=2 mN
va 
F
2
=4 mN
kuchlar 
bilan tortmoqda. Kuchlar bir xil yoʻnalgan boʻlib, ta’sir chiziqlari orasidagi 
masofa 
1,8 mm
ga teng. Poʻstloq parchasi tinch turishi uchun uchinchi 
chumoli uning qayeridan va qanday kuch bilan tortishi kerak? Ishqalanishni 
hisobga olmang. 
177.
Oldingi masalada birinchi chumoli tortmasdan, balki huddi shunday kuch 
bilan itarsa javob qanday boʻladi? 
178.
Uzunligi 
l=120 cm
va massasi 
m=8 kg
boʻlgan sterjenga ikki yuk: chap 
uchiga 
P
1
=30 N
ogʻirlikdagi, oʻng uchiga esa
P
2
=90 N
ogʻirlikdagi osildi. 
Sterjen gorizontal holatda ipga osildi, bunda u muvozanatda turdi. Sterjen 
chap uchidan qanday masofada osilgan? 
179.
Uzunligi 
l=7 m
va massasi 
m=400 kg
boʻlgan balkaga uning bir uchidan 
a=2 
m
masofada 
m
1
=700 kg
massali yuk osilgan. Balka uchlari bilan ikki 
tayanchda yotadi. Har bir tayanchga qanday bosim kuchi ta’sir qiladi? 
180.
Chizgʻichning massasini aniqlash uchun uning bir uchiga 250 g massali yuk 
qoʻyildi va shu uchi bilan stol chetidan surila boshlandi. Chizgʻich oʻzining 

---

33 
chorak qismi stoldan chiqquncha muvozanatda turdi. Chizgʻichning massasi 
nimaga teng? Agar yukning massasi 125 g boʻlsa, chizgʻichni qancha 
masofagacha surish mumkin? 
181.
Doska yuzasida chuqurcha hosil qilinib, unga sharcha qoʻyildi (rasmga 
qarang). Chuqurchaning chuqurligi sharcha radiusidan ikki marta kichik. 
Sharcha chuqurchadan chiqishi uchun doskani qanday burchakka qiyalatish 
kerak? 
175-masalaga.
181-masalaga.
182-masalaga.
182.
A va B podshipniklardan oʻtuvchi valning uchiga C disk oʻrnatilgan (rasmga 
qarang). Valning massasi – 7 kg, diskning massasi – 28 kg, AB=70 cm, 
BC=10 cm. Podshipniklardagi bosim kuchlari aniqlansin. 
183.
Uzunligi 
l=1,6 m
boʻlgan doskaning massasi 
m=70 kg
. U uchlaridan 
a
1
=40 
cm
va 
a
2
=20 cm
masofalarda ikkita tayanchda yotadi. Doskaning har bir 
uchini koʻtarish uchun oʻsha uchiga yoki qarama-qarshi uchiga qanday 
vertikal kuch qoʻyish kerak? 
g=10 m/s
2
deb olinsin. 
184.
Uzunligi 1 m boʻlgan vaznsiz silliq AC sterjen vertikal devorning chuqurligi 
AB=0,2 m boʻlgan tirqishiga gorizontal holda qoʻyildi. Sterjenning C uchiga 
P=100 N ogʻirlikdagi yuk osildi. A va B nuqtalarda devorning reaksiya 
kuchini aniqlang. 
184-masalaga. 
185-masalaga. 
185.
Uzunligi 1 m boʻlgan vaznsiz silliq AC sterjen vertikal devorga gorizontga 
nisbatan α=30° burchak ostida qoʻyildi. Sterjenning C uchiga P=100 N 
ogʻirlikdagi yuk osildi. A va B nuqtalarda devorning reaksiya kuchini 
aniqlang. Sterjen qanday kuch bilan qisilmoqda? AB oraliq 0,2 m ga teng. 
186.
Bir jinsli nozik sterjen A nuqtasi sharnirli mahkamlangan boʻlib, sterjen 
gorizontal ip yordamida muvozanatda turibdi (rasmga qarang). Sterjenning 

---

34 
massasi 
m=1 kg
, uning gorizontdan qiyaligi α=45°. Sharnirning 
N
reaksiya 
kuchining miqdori hamda yoʻnalishi aniqlansin. 
187.
Vaznsiz AB va BC sterjenlar oʻzaro va devor bilan sharnirli bogʻlangan; 
sterjenlar orasidagi burchak α ga teng (rasmga qarang). AB sterjenning 
oʻrtasiga 
m
massali yuk osilgan. AB sterjenning A va B sharnirlarga bosim 
kuchlari aniqlansin. 
186-masalaga.
187-masalaga.
188-masalaga.
188.
Richagning AB, BC va CD tomonlari oʻzaro teng boʻlib, bir-biri bilan 90° 
burchak tashkil etadi (rasmga qarang). Richagning oʻqi – B nuqtada. A 
nuqtaga AB ga perpendikulyar F kuch qoʻyildi. Richag muvozanatda turishi 
uchun D nuqtaga qoʻyilishi kerak boʻlgan minimal kuchni toping. Agar 
richagning oʻqi C nuqtaga koʻchirilsa, javob oʻzgaradimi? Richag massasi 
hisobga olinmasin. 
189.
R radiusli va m massali halqa h balandlikli zina oldida turibdi. Halqa oʻqiga 
gorizontal yoʻnalishda qanday kuch qoʻyilsa, u zinadan chiqadi? 
190.
Oldingi masalada 
h
boʻlib, F kuch ixtiyoriy yoʻnalishi mumkin. U qanday 
yoʻnalishi kerak? 
191.
Yerda ikkita bir xil silindr shaklidagi jism bir-biriga tegib, yonma-yon 
yotibdi. Ular yuqorisiga ham huddi shunday silindr qoʻyildi. Silindrlar 
orasidagi μ ishqalanish koeffitsiyentining qanday qiymatida ular dumalanib 
ketmaydi? Silindrlar yer sirtida sirpanmaydi. 
192.