Umumiy fizika kursidan masalalar to’plami

Ish, quvvat, energiya 
126.
Uzunligi 
l=30 m
va massasi 
m=5 kg
boʻlgan arqonni tomga chiqarish uchun 
qanay ish bajarish kerak? Boshlangʻich paytda arqon bir uchidan tom chetidan 
vertikal osilgan. 
127.
Ikki xil tekisliklar chegarasida yotgan uzunligi 
l
va massasi 
m
boʻlgan bir 
jinsli taxtani oʻziga parallel holda bir tekislikdan ikkinchi tekislikka oʻtkazish 
uchun qanday ish bajarish kerak (rasmga qarang)? Tekisliklarning taxta bilan 
ishqalanish koeffitsiyentlari 
μ
1
va 
μ
2
ga teng.
128.
Poyezd toʻgʻri yoʻlda 
v
tezlik bilan harakatlanmoqda. Koʻprik ostidan 
oʻtayotganda poyezd vagoni tomiga 
m
massali quti qoʻyildi. Quti vagon 
tomida sirpanib, vagonga nisbatan 
L
masofani oʻtib toʻxtadi. Ishqalanish 
kuchining bajargan ishini aniqlang: a) poyezd bilan bogʻlangan sanoq 
sistemasida; b) Yer bilan bogʻlangan sanoq sistemasida. Quti va vagon tomi 
orasidagi ishqalanish koeffitsiyenti 
μ
ga teng. 
129.
Massasi 
M=1,5 t
boʻlgan avtomobil tinch holatdan harakatni boshlab, qiyaligi 
0,02 boʻlgan togʻga chiqmoqda. Qarshilik koeffitsiyenti 
μ=0,05
. Avtomobil 
s=100 m
masofada tezligini 
v=108 km/h
gacha yetkazdi. Dvigatelning 
N
oʻrt
oʻrtacha foydali quvvatini aniqlang. 
l 

---

27 
130.
Qoʻnish oldidan 
M
massali raketa ishlayotgan dvigateli bilan yer ustida tinch 
holatda “osilib turdi”. Raketadan chiqayotgan gaz tezligi 
u
. Dvigatelning 
N
quvvati qanday? 
131.
M=9 kg
massali suvli chelak 
F=100 N
doimiy kuch ta’sirida 
h=10 m
balandlikka koʻtarildi. Bunda qanday ish bajarilgan? Potensial energiyaning 
oʻzgarishi nimaga teng? Bunda natija energiyaning saqlanish qonuni bilan 
qanday mos keladi? 
132.
m=20 kg
massali chana silliq qiyalikda 
h=2,5 m
balandlikka qiyalik boʻyicha 
yoʻnalgan 
F=300 N
kuch ta’sirida koʻtarilmoqda. Chananing tezlanishi
a=3 m/s
2
ga teng. Bunda qanday ish bajariladi? Chana potensial 
energiyasining oʻzgarishi nimaga teng? Eng yuqori nuqtada chananing kinetik 
energiyasi nimaga teng? 
133.
Avtomobil yoʻlning qiyalik burchagi 
α=30°
boʻlgan qismida toʻliq tormoz-
lanib (gʻildiraklar aylanmaydi) tura oladi. Uning huddi shu yoʻlning 
gorizontal qismida 
v=72 km/h
tezlikda tormozlagandagi toʻxtash yoʻlini 
toping. 
134.
Yuzasi 
S=100 m
2
boʻlgan basseyn oʻrtasidan vertikal toʻsiq oʻtkazildi va ikki 
tomoni ham 
h=2 m
balandlikda suv bilan toʻldirildi. Toʻsiq sekin surilib, u 
basseynni 1:3 nisbatda boʻladigan holatga keltirildi. Bunda qanday ish 
bajarilgan? Suv toʻsiq ustidan va basseyn chetlaridan toshib ketmaydi. 
135.
Avtomobil qiyalikka chiqishda 
v=60 km/h
tezlik bilan chiqadi. Tushishda esa 
u dvigatelini oʻchirgan holda huddi shunday tezlik bilan tushadi. Chiqishda 
dvigatel erishadigan quvvatni toping. Qiyalik 0,05 ga teng; avtomobil massasi 
m=2 t
. 
136.
Tros bilan avtomobil yordamida yadrolar solingan quti gorizont bilan 
α=45°
hosil qiluvchi chuqurlikdan tortib chiqarilmoqda (rasmga qarang). Agar 
avtomobil tezligi quti qiyalikda paytda ham va gorizontal yoʻlga chiqqanda 
ham bir xil boʻlgan boʻlsa, quti va yer orasidagi ishqalanish koeffitsiyentini 
aniqlang. Dvigatel quvvati har doim oʻzgarmas qoladi. Tros va yer orasidagi 
ishqalanish kuchini hisobga olmang. 
137.
Avtomobil yoʻlning qiya qismida koʻtarilishda 
v
1
=6 m/s
tezlik bilan hara-
katlanadi, tushishda esa dvigatel quvvatini oʻzgartirmagan holda 
v
2
=9 m/s
tezlik bilan harakatlanadi. Huddi shu yoʻlning gorizontal qismida dvigatel 
quvvatini oʻzgartirmagan holda u qanday tezlik bilan harakatlanadi? Havo 
qarshiligini hisobga olmang. 
138.
Silliqlash diskining diametri 
d=30 cm
boʻlib, 
ν=120 ayl/min
chastota bilan 
aylanadi. Metal brusok diskning silindrik sirtiga 
F=100 N
kuch bilan bosiladi. 
Disk va brusok orasidagi ishqalanish koeffitsiyenti 
μ=0,2
ga teng. Diskni 
aylantiruvchi dvigtel quvvatini aniqlang. 

---

28 
136-masalaga.
152-masalaga.
139.
Gorizontal yoʻlda 
v=6 m/s
tezlik bilan harakatlanayotgan chana asfaltga 
chiqadi. Chana oyoqlarining uzunligi 
L=2 m
. Asfaltga ishqalanish 
koeffitsiyenti 
μ=1.
Chana toʻxtaguncha qancha yoʻl bosadi?