Тошкент Тиббиёт Академияси

СЕДАТИВ ВОСИТАЛАР

Олий нерв фаолиятига бу воситалар тинчлантирувчи таъсир этадилар ва неврозларга хос баъзи белгиларни (жаҳлдорликни) сусайтирадилар, кайфиятни яхшилайдилар, уйқуни мўътадиллаштирадилар, чунки улар бош миядаги тормозланиш ва қўзғалиш жараёнларини орасидаги муносабатни мувофиқлаштирадилар. Бу борада седатив воситалар анксиолитикларга нисбатан кучсизроқ бўлиб, тинчлантиришга танлаб таъсир этмайдилар. Седатив воситаларга бром тузлари, валериана ва арслон қуйруқ ўсимликларининг препаратлари киради.
НАТРИЙ БРОМИДИ (калий бромиди). Бром препаратлари миянинг пўстлоқ қаватида (айниқса МНС қўзғалувчанлиги ортганда) тормозланиш жараёнини мужассамлаштирадилар ва кучайтирадилар. Ушбу препаратларнинг таъсири айниқса неврозларда ёрқин намоён бўлади. Тиришишни сусайтирувчи таъсир кучи эпилепсияда қўлланиладиган воситалар кучидан анчагина паст. Бромидларни асосан истерия, невростения ва бошқа неврозларда қўллашади. МИТдан бром тузлари яхши сўриладилар. Асосан буйрак орқали ажралади, лекин узоқ вақт давомида (Т _½=12 кун). Бундан ташқари ичак, тери ва сут безлари орқали ҳам ажралади. Шу туфайли бром тузлари организмда тўпланиб қолади ва бромизм ривожланади: суст фаоллик, хотиранинг пасайиши, терининг жароҳатланиши, шиллиқ қаватларнинг яллиғ­ланиши: йўтал, бронхит, тумов, коньюктивитлар, ич кетиш; даф этиш учун суюқликни кўп истеъмол қилиш, NaCl (10-20г), пешоб ҳайдовчи воситалар (сальуретиклар) қўлланилади.
Қўлланилиши: неврастения, неврозлар, истерия, уйқусизлик, хафақон хасталигининг бошланғич даври, тутқаноқ хасталиги, хорея.
Бромизмни олдини олиш учун сурги дорилар ичиш,оғиз чайиш,тез-тез ювиниш керак.
Бромидларнинг сезиларли нохуш таъсирини йўқлиги, беморларнинг яхши қабул қилишлари, уларни кунлик тиббий амбулатория шароитида ҳам, кенг қўллаш имкониятини беради, айниқса кекса ва қарияларда. Бром тузларига ўрганиш, кўникиш, руҳий ва жисмоний тобелик (карамлик) ривожланмайди.
ВАЛЕРИАНА ПРЕПАРАТЛАРИ- (тиндирма, экстракт). Валериана ўсимлигининг илдизидан тайёрланади. Таркибида изовалериан ва валериан кислоталари, борнеол бор. Валериана препаратлари МНСга тинчлантирувчи таъсир этади, ухлатувчи дориларнинг таъсирини кучайтиради, ички аъзоларнинг силлиқ мушакларини бўшаштирадиган спазмолитик таъсир кўрсатади. МНСнинг қўзғатувчанлигини камайтиради. Асабни бузилишлари (сержаҳллик, қўзғалиш), юрак қон томир системасининг неврозларида, уйқусизликда, МИТнинг спазмларида қўлланилади, кўп ҳолларда бошқа тинчлантирувчи ва юракка таъсир этувчи дорилар билан бирга ишлатилади. Карвалол, валокардин таркибига киради.
АРСЛОН ҚУЙРУҚ ЎТИНИНГ ПРЕПАРАТЛАРИ - таркибида эфир мойлари, сапонинлар, буруштирувчи моддалар, алкалоидлар бор. МНСга тинчлантирувчи таъсир кўрсатади. Хоссалари бўйича валериана препаратига ўхшаб кетади.