Tijorat banklari aktivlari va passivlarini boshqarish bu pul mablag’larini

 
2.2. Tijorat banklari aktiv va passivlarini boshqarish usullari 
TBAPBda bir necha usullari va yo’llaridan foydalaniladi, ularning asosiylari 
quyidagilardan iborat: 

fond usuli;

muddatlar bo’yicha taqsimlash usuli; 

gep-tahlili; 

xedjirlash; 

sekyuritizatsiyalash. 
Aktivlar va passivlarni so’ndirish muddatlari boshqarish (fond usuli) 
BAPBning klassik usul hisoblanib, bank passiv operatsiyalar natijasida jalb 
qilingan moliyaviy resurslarni muddati bo’yicha risksiz aktivlar va riskli aktivlarga 
joylashtiradi. Bank mijozdan yillik 12 foiz to’lov asosida 50 mln so’mni 6 oylik 
muddatli depozitga, 0 foiz to’lov asosida 40 mln so’mni talab qilib olinguncha 
saqlanadigan (muddatsiz) depozitga qabul qildi. Bu jarayon bank balansida 
quyidagi ko’rinishda aks ettiriladi. 
2.1-jadval 
Jalb qilingan depozitlarni muddati bo’yicha joylashtirish 
Aktiv 
Summa
Passiv 
Summa
Kassa
40 000 000,0 Muddatsiz depozit 
40 000 000,0 
Bank vakillik hisob 
varag’i 
50 000 000,0 Muddatli depozit 
50 000 000,0 
Balans 
90 000000,0 
 
90 000000,0 

---

24 
Bank balansining passividagi 50 mln so’mni yillik 16 foiz to’lov asosida 6 
oy muddatga riskli aktivga joylashtirishganda TBAPBning fond usuli qo’llaniladi. 
Bunday holatda TBAPBning fond usuli o’zining ijobiy samarasini beradi, chunki 6 
oy muddatga riskli aktivga joylashtirilgan 50 mln so’m bo’yicha majburiyatni 
bajarish 6 oydan so’ng sodir bo’ladi.
Shu davr ichida bank 4 foiz (4=16-14) bank marjasini olish imkoniyatiga 
ega bo’ladi. Bu erda bank uchun risk darajasi unchalik yuqori emas, chunki bank 
kreditga bergan 50 mln so’mning manbasi muddatli depozit bo’lib, bank 
depozitning sohibiga ushbu summani 6 oydan keyin qaytarish majburiyatini olgan.