Tijorat banklari aktivlari va passivlarini boshqarish bu pul mablag’larini


-jadval  Tijorat banklari aktivlarining tarkibi



Download 6,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/120
Sana05.06.2022
Hajmi6,47 Mb.
#639469
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   120
Bog'liq
bank aktiv va passivlarini boshqarishpdf

1.1-jadval 
Tijorat banklari aktivlarining tarkibi
3
, mlrd so’m 
Ko’rsatkichlar nomi 
01.01.2017 y. 
01.01.2018 y. 
01.01.2019 y. 
mlrd. 
so’m 
ulushi, 
foizda 
mlrd. 
so’m 
ulushi, 
foizda 
mlrd. 
so’m 
ulushi, 
foizda 
Kassadagi naqd pul va 
boshqa to’lov hujjatlari 
1 336 
1,6 
4 841 
2,9 
5 269 
2,5 
Markaziy bankdagi 
mablag’lar 
11 958 
14,2 
14 909 
8,9 
11 429 
5,3 
Boshqa banklardagi 
4 281 
5,1 
6 713 
4,0 
6 374 
3,0 
3
 
www.cbu.uz
 (Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг расмий веб-сайти) маълумотлари асосида 
тайѐрланди 


11 
mablag’lar-rezident 
Boshqa banklardagi 
mablag’lar-norezident 
6 588 
7,8 
18 347 
11,0 
13 545 
6,3 
Investitsiyalar va 
boshqa qimmatli 
qog’ozlar 
1 492 
1,8 
1 649 
1,0 
2 277 
1,1 
Mijozlarning 
moliyaviy 
instrumentlar bo’yicha 
majburiyatlari 
1 129 
1,3 
2 466 
1,5 
1 879 
0,9 
Kredit qo’yilmalari, 
(sof) 
52 045 
61,9 
108 467 
65,1 
164 670 
76,8 
Asosiy vositalar, (sof) 
1 794 
2,1 
2 335 
1,4 
3 488 
1,6 
Aktivlar bo’yicha 
hisoblangan foizlar 
593 
0,7 
1 413 
0,8 
2 842 
1,3 
Bankning boshqa 
xususiy mulklari 
386 
0,5 
298 
0,2 
230 
0,1 
Boshqa aktivlar 
2 474 
2,9 
5 193 
3,1 
2 416 
1,1 
Jami aktivlar 
84 075 
100,0 
166 632 
100,0 
214 420 
100,0 
1.1-jadval ma’lumotlaridan ko’rinadiki, O’zbekiston Respublikasi tijorat 
banklari aktivlarining tarkibida kreditlar salmog’iga ko’ra eng yuqori salmoqni 
egallaydi. 
Shuningdek, keltirilgan jadval ma’lumotlaridan ko’rinadiki, respublikamiz 
tijorat banklarining qimmatli qog’ozlar bilan amalga oshiriladigan investtsion 
operatsiyalari rivojlanmagan. Chunki, tijorat banklarining qimmatli qog’ozlarga 
qilingan investitsiyalari ular aktivlarining atigi 1,1 foizni tashkil etgan. 
1.1-jadval ma’lumotlaridan ko’rinadiki, pul shaklidagi kam daromadli 
aktivlar tijorat banklari aktivlari tarkibida nisbatan yuqori salmoqni egallaydi. 
Bazel-1 tizimiga binoan risk darajasini o’lchash standart koeffitsientlari 
aktivlarning keng toifalariga, chunonchi: davlat (suveren), bank va korporativ 


12 
aktivlarga beriladi. Masalan, korporativ riskni qoplash uchun qarz oluvchining 
kredit sifatidan qat’i nazar kapitalga 8% (ya’ni riskni o’lchash koeffitsientining 
100%) miqdorida ajratmalar qilish nazarda tutiladi.
Bazel-II standartida 150 % risk darajasiga ega bo’lgan aktivlar paydo bo’ldi: 
– sud jarayonidagi aktivlar; 
– bankning balansiga olingan, ammo 2 yil ichida sotilmagan aktivlar; 
– VV- dan past reyting darajasiga ega bo’lgan mijozlarga berilgan kreditlar. 
Tijorat banklari aktivlari va majburiyatlari muddatiga ko’ra quyidagi 
turkumlanadi: 
* muddatsiz 
* 1 kundan 30 kungacha muddatdagi 
* 31 kundan 180 kungacha muddatdagi 
* 181 kundan 365 kungacha muddatdagi 
* 365 kundan ortiq muddatdagi aktivlar va majburiyatlar. 
1.2. Tijorat banklari passivlarining tarkibiy tuzilishi. 
Tijorat banklarining passivlari talab qilib olinish darajasiga ko’ra quyidagi 
tarkibiy qismlarga bo’linadi: 
* talab qilib olinadigan depozitlar; 
* boshqa banklarning ―Vostro‖ vakillik hisobraqamidagi pul mablag’lari; 
* muddatli depozitlar; 
* jamg’arma depozitlar; 
* bankning qimmatli qog’ozlarini sotishdan olingan mablag’lar; 
* boshqa banklardan olingan kreditlar; 
* regulyativ kapital. 
Usoskinning fikriga ko’ra, transaktsion depozitlardan resurs sifatida 
foydalanish tijorat banklarining likvidliligiga jiddiy ziyon etkazadi. Shu sababli, 
Glass-Stigoll qonuniga asosan1933 yilda transaktsion depozitlarga foiz to’lashning 
ta’qiqlanishi oqilona tadbir hisoblanadi. Lekin muddatli va jamg’arma depozit 


13 
hisobraqamlariga tijorat banklari tomonidan to’lanadigan foiz stavkalarining 
yuqori chegarasining belgilanishi tijorat banklarining depozit bazasiga salbiy ta’sir 
qiladi. 
V. Usoskinning transaktsion depozitlardan tijorat banklari tomonidan 
to’g’ridan-to’g’ri resurs sifatida foydalanishning maqsadga muvofiq emasligi 
xususidagi ilmiy xulosasi hozirgi davrda ham o’zining amaliy ahamiyatini 
yo’qotgan emas. Xususan, respublikamiz tijorat banklarida transaktsion 
depozitlardan to’g’ridan-to’g’ri, ya’ni muddatli depozit shartnomasi tuzmasdan 
turib, resurs sifatida foydalanish hollari mavjud. Buning natijasida tijorat 
banklarining faoliyatidagi likvidlilik va kredit riski kuchaymoqda. Chunki 
transaktsion depozit nobarqaror passiv hisoblanadi va shu sababli istalgan vaqtda 
hisobraqam egasi tomonidan talab qilib olinishi mumkin. Kredit esa, muddatli 
bo’lib, uni muddatidan oldin qaytarib olish mumkin emas. Bundan tashqari, 
transaktsion depozitlardan resurs sifatida foydalanish tijorat banklarining depozit 
bazasini mustahkamlashdan bo’lgan manfaatdorligiga salbiy ta’sir qiladi. 
Tijorat banklarining qimmatliqog’ozlar bozoridagi ishtiroki: 
1. Emitent sifatida 
2. Investor sifatida 
3. Vositachi sifatida 
Tijorat banklari emitent sifatida quyidagi qimmatli qog’ozlarni muomalaga 
chiqaradi: 
1. Emission qimmatli qog’ozlar (aktsiyalar, obligatsiyalar, optsionlar) 
2. Noemission qimmatli qog’ozlar (depozit sertifikatlari, jamg’arma 
sertifikatlari) 
Qimmatli qog’ozlarni emissiya qilish 5 bosqichdan iborat: 
1. Qimmatli qog’ozlarni joylashtirish to’g’risidagi qarorni qabul qilish 
2. Qimmatli qog’ozlarni chiqarish to’g’risidagi qarorni tasdiqlash 
3. Chiqarilgan qimmatli qog’ozlarni davlat ro’yxatidan o’tkazish 
4. Qimmatli qog’ozlarni joylashtirish 


14 
5. Qimmatli qog’ozlarni chiqarish yakunlari to’g’risidagi hisobotni davlat 
ro’yxatidan o’tkazish 
Tijorat banklariga qimmatli qog’ozlarni chiqarishga ruxsat beradigan 
organlar: 
1. O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki 
2. O’zbekiston Respublikasi Davlat raqobat qo’mitasi huzuridagi Qimmatli 
qog’ozlar bozorini muvofiqlashtirish va rivojlantirish markazi 
Tijorat banklari ustav kapitalini shakllantirish uchun oddiy va imtiyozli 
aktsiyalarni muomalaga chiqaradi. 
Bankning barcha aktsiyalari tartib raqami va chiqarilgan vaqtidan qat’iy 
nazar bir xil nominal qiymatga ga bo’lishi shart. 
Muomalaga chiqarilgan aktsiyalar to’liq sotib bo’linmagunga qadar yangi 
aktsiyalarni muomalaga chiqarishga ruxsat etilmaydi.
Qimmatli qog’ozlar prospekti bank Boshqaruvi tomonidan tayyorlanadi va 
Boshqaruv raisi va Bosh buxgalter tomonidan imzolanadi. 
Qimmatli qog’ozlar prospektida quyidagi ma’lumotlarning bo’lishi shart: 
1. Emitent to’g’risidagi ma’lumotlar 
2. Emitentning moliyaviy holati to’g’risidagi ma’lumotlar 
3. Qimmatli qog’ozlarni oldingi emissiyasi to’g’risidagi ma’lumotlar 
Tsessiya – sertifikat bo’yicha talab qilib olish huquqidan boshqa shaxs 
foydasiga voz kechish. 
Tsedent – sertifikat bo’yicha talab qilib olish huquqidan boshqa shaxs 
foydasiga voz kechayotgan tomon. 
Tsesssionariy – sertifikat bo’yicha talab qilib olish huquqini oluvchi tomon. 
Bazel standartiga ko’ra, tijorat banklarining regulyativ kapitali 3 qismdan 
iborat: 

Download 6,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   120




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish