«tastiyiqlayman»



Download 0,78 Mb.
bet3/24
Sana19.04.2022
Hajmi0,78 Mb.
#564573
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24
Bog'liq
Биофизика Лаборатория Есимбетов Р

Statsionar jag`day
Termodinamikaliq sistema degende, ishki bo`liminde ju`z beretug`in protsesslerdi u`yrenip shig`iw an`sat boliwi ushin, a`tiraptag`i ken`islikten sha`rtli tu`rde ajiratip qoyilg`an dene yamasa denelerdin` jiyindisina aytiladi. Sistemanin` jag`dayi bolsa barliq fizikaliq ha`m ximiyaliq jag`daylarg`a baylanisli boladi. Termodinamikaliq sistemanin` jag`dayi parametrler dep atalatug`in fizikaliq shamalar menen xarakterlenedi ha`m olarg`a: temperatura, basim, ko`lem, massa, ishki energiya, kontsentratsiya, entropiya ha`m basqalar kiredi.
Eger sistemanin` parametrleri, a`tirap ortaliqtag`i deneler menen o`z-ara ta`sirlesiwinde waqit o`tiwi menen o`zgermese, sistemanin` jag`dayi statsionar dep ataladi. Og`an islep turg`an xolodel`niktin` ishki bo`liminin` ju`da` qisqa wakit ishindegi jag`dayi, adam gewdesinin` jag`dayi, isitilg`an bo`lme ishindegi hawanin` jag`dayi ha`m basqalardi misal etip ko`rsetiw mu`mkin. Statsionar jag`dayda bolg`an sistemanin` tu`rli bo`limlerindegi parametrlerdin` sapalari a`dette bir-birinen pariq qiladi.
Ashiq sistemalar aniqlamasina qaray olar termodinamikaliq ten` salmaqliq jag`dayina bola almaydi. Ashiq sistema sirtqi ortaliq penen zat ha`m energiya almasip otiradi. Sog`an qaray, onin` uliwma entropiyasi eki bo`limnen, yag`niy sistema ishinde payda bolatug`in o`zgerisler menen sha`rtlengen entropiya dSi ha`m sistemanin` sirtqi ortaliq penen a`melge asatug`in baylanisi sebepli ju`zege shig`atug`in entropiyasinan dSe turadi:
dS3 dSi + dSe (1)
Sistema ishinde o`tetug`in o`zgerisler menen sha`rtlengen entropiya bo`limi termodinamikanin` ekinshi nizamina baylanisli on` yamasa nolge ten` boliwi mu`mkin. Egerde sistema ishinde o`tetug`in protsessler tek qa`lpine kelmeytug`in bolsa, ol jag`dayda usi protsesslerge baylanisli bolg`an jag`dayda ju`zege shig`atug`in entropiya bo`limi ha`mme waqit on` ma`niske, kerisinshe sistema ishinde o`tetug`in protsessler o`z ta`biyatina qaray qa`lpine keletug`in bolsa, entropiyanin` bul bo`limi nolge ten` bolip qaladi.
Ashiq sistemalarg`a xarakterli bolg`an dSe shamasi on`, nol` ha`m ha`tte teris ma`niske iye boliwi mu`mkin. Sirtqi ortaliq penen hesh qanday qatnasta bolmaytug`in (izolirlang`an) sistemalarda dSe30 boladi. Usig`an qaray, bul tu`rdegi sistemalarda entropiyanin` uliwmaliq joqarilawi, sistema ishindegi entropiyanin` joqarilawina ten` bolip qaladi, yag`niy dSi3 dSe. Egerde dSe mug`dar ta`repinen dSi shamasina ten` bolip, belgisi teris bolsa, sistemanin` uliwma entropiyasinin` o`siwi nolge ten` boladi ha`m bunday jag`day sistemaninin` statsionar jag`dayina sa`ykes keledi. Solay etip, ashiq sistemalar entropiyasi, olardin` sirtqi ortaliq penen a`melge asatug`in qatnasi sebepli kemeyedi, yamasa artadi, yamasa o`zgermeydi.
Ctatsionar jag`dayda sistema ishindegi entropiyanin` o`zgerisinin` tezligi onin` sirtqi ortaliq penen entropiya «almasiw» tezligine ten`, yag`niy bolip, bul ten`leme o`z na`wbetinde ashiq sistemanin` statsionar jag`dayin belgilewshi za`ru`rli shamalardin` birine aylanadi.
Statsionar jag`dayda tuwri reaktsiyalar tezligi teris reaktsiyalar tezliginen joqari keliwi de mu`mkin. Lekin olar arasinda pariq waqit dawaminda o`zgermesten turaqli qaladi. Bug`an, sekund sayin o`siwge umtiliwshi ni minimumg`a tu`siriw joli menen erisiledi ha`m sol arqali statsionar sistemanin` tiykarg`i qa`siyeti ta`miyinlenedi.

Download 0,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish