«tastiyiqlayman»

Suyiqliqlardin` sirtqi kernewin aniqlaw.
Jumistin` maqseti: Bazi bir suyiqliqlardin` sirtqi tartilisiwlarin ha`m og`an sirtqi aktiv zatlardin` ta`sirin aniqlaw.
Jumisqa kerekli materiallar: Qolaylastirilg`an Rebinder a`spabi, issi ha`m suwiq qanli haywanlar ushin isletiletug`in fiziologiyaliq ha`m Ringer eritpeleri, oleat natriydin` 0,1% li eritpesi, etil spirti, efir, probirkalar, pipetkalar, probirka shtativi, fil`tr qag`azi.

10-su`wret. Rebinder a`spabinin` ko`rinisi. A`spab eritpe quyiwg`a arnalg`an probirka (I) ha`m to`mengi ushi idistag`i suyiqliq betine tiyip turiwshi arnawli shiyshe tutikshe (2) ni o`z ishine aladi. Usi tu`tikshenin` ekinshi ushi rezinka muftag`a jalg`ang`an shiyshe trubka arqali bir ta`repinen suwli monometr (3), ekinshi ta`repten u`sh jaqlawli kran (4) arqali hawa aydawshi sistema, shprits (5) ge tutastiriladi. Shpritsge xawa aliwdi ta`minlewshi vint (6).
1-shinig`iw. A`spab turaqlisin aniqlaw.
A`spab turaqlisin (k-) aniqlaw ushin sirtqi tartilisiwi belgili bolg`an suyiqliqlardan paydalaniladi. A`dette usi maqset ushin distillengen suw alinip, joqarida bayan etilgenindey, ko`bikshe jariliwina sebep bolg`an basim o`lshep alinadi. Son`inan suwdin` berilgen temperaturadag`i sirtqi tartilisiw ma`nisin (20°S da 72,53 din.sm^-1ten`) o`lshep tabilg`an basimg`a bo`lip, a`spab turaqlisi (k - ma`nisi) tabiladi.
2-shinig`iw.Eritpelerdin` ha`m bazi bir suyiqliqlardin` sirtqi tartilisiwlarin aniqlaw.
Joqarida aytip o`tilgenindey fiziologiyaliq eritpeler, su`t, qan sivortkasi, Ringer eritpesi, spirt, efir ushin za`ru`r bog`an maksimal basim ma`nisleri o`lshep alinadi ha`m distillengen suw ja`rdeminde tabilg`an a`spab turaqlisi k-dan paydalanip, to`mendegi formula arqali

sanap o`tilgen eritpe ha`m suyiqliqlardin` sirtqi tartilisiwlari o`z aldina esaplap tabiladi.
3-shinig`iw. Sirtqi aktiv zatlardin` fiziologiyaliq eritpeler ha`m Ringer eritpelerinin` sirtqi tartilisiwina ta`siri.
Berilgen eritpeler ushin za`ru`r bolg`an basim o`lshep aling`aninan son`, isletilgen eritpelerge oleat natriy eritpesinen 1 tamshisi tamizip, sol momentte olar ushin za`ru`r basim o`lshep alinadi. Keyin bolsa o`lshew jumislari 1, 3, 5, 10, 15 ha`m 20 minut o`tkennen son` ta`krarlanadi. Aling`an mag`liwmatlar tiykarinda waqittin` berilgen momentlerine say keliwshi sirtqi tartilisiw ma`nisleri esaplap tabiladi. Son`inan grafiktin` abtsissa og`ina minutlarda belgilengen waqit, ordinata og`ina bolsa, din.sm<sup>-1</sup> ler de berilgen sirtqi tartilisiw ma`nisleri tu`sirilip, suyiqliqlardin` sirtqi tartilisiwinin` sirtqi aktiv zatlar ta`sirinen o`zgeriwin su`wretlewshi grafik siziladi.

№ 4- LABORATORIYA JUMISI