Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

Ijtimoiy ekologiya
- bu uyg’unlashgan fan bo’lib, inson, jamiyat va tabiatning 
o’zaro munosabatlaridagi qonuniyatlar, shuningdek tabiiy, ijtimoiy va texnik 
fanlarining eng muhim qarashlarini umumlashtirgan va yaxlit holda 
muvofiqlashtirgan fan hisoblanadi. 

---

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
187 
U ijtimoiy ekologiya tizimi rivojida evolutsiyani ta’minlovchi ijtimoiy-tabiiy 
munosabatlarni qulaylashtirish va muvofiqlashtirish to’g’risidagi fandir. 
Ijtimoiy ekologiya tirik narsalar ekologiyasi va Yer sayyorasi ekologiyasidan 
tubdan farqlanadi. Gap shundaki, faqat odamlar (jamiyat) gina modda va tabiat 
kuchlari shaklini o’zgartirib, mehnatning ijtimoii rivojlanishi jarayonida axborot 
okimlarini kuchaytirish va o’zgartirish orqali o’z hayotini dunyoga keltiradi. 
Ijtimoiy 
ekologiyaning 
mikrotuzilishi 
alohida 
fanlar 
yutuklarini 
uyrunlashtiruvchi uchta bo’lakni, ya’ni ishlab chikarish ekologiyasi (tabiatdan 
foydalanish tarixi va nazariyasi to’g’risidagi ta’limot), inson ekologiyasi 
(markaziy bo’lak) va fazo (global) ekologiyasinio’zichiga oladi. Alohida fanlar 
(tabiat, ijtimoii, texnikaviy) bir xil obyekt (jamiyat-inson-tednika-tabiiy muhit 
tizimi) ning turli tomonlari va xrlatlari turrisidagi bilimlarni urgatadi. 
Mazkur tizim harakati va uning elementlari turrisidagi alohida ilmiy bilimlar 
tegishli tabiiy, ijtimoii, texnikaviy fanlar guruhi doirasida umumlashtirilib, keyin 
esa gnoseologik umumlashtirish mahsulotlari amaliy ehtiyojlari va maqsadlar 
asosida kursatib utilgan bo’laklarda uyrunlashgan vaqtdagina Ijtimoiy 
ekologiyanormal rivojlanishi mumkin.
Mintaqaviy ijtimoiy ekologik muammolar va ularga tasir etuvchi 
omillar. 
Ijtimoiy ekologik muammolar mumbashariy, mintaqaviy, va lokal 
muammolarga bo’linadi. Mintaqaviy 
ijtimoiy ekologik muammolar keng 
miqyosli muammolardan farqli ravishda 
mintaqaviy 
ijtimoiy 
ekotizimlar 
elementlari va alohida mintaqalarni 
qamrab oluvchi muayyan chegaralarga 
ega hisoblanadi. 
Ekologiyaning mintaqaviy muammolarini o’rganish turli mintaqalarda 
insonning xo’jalik yuritish faoliyati natijasida yuzaga kelgan muhitdagi tabiiy va 
ijtimoiy sharoitlarni umumlashtirib baholash, noqulay ijtimoiy ekologik