Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

70-rasm.
Ekologik zararli sanoat korxonsi

---

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
188 
muammolarning belgilarini aniqlashga imkon beradi. Bunday baholash uchun 
tabiiy muhit iqtisodiyot tarmoqlari tegishli mintaqadagi demografik va ijtimoiy 
iqtisodiy malumotlar xususida katta miqdordagi xaritachilik, statistika va 
adabiyotlar materiallaridan foydalaniladi.
Ekologik jihatdan nosog’lom hududlarining ijtimoiy-ekologik holatini doimo 
kuzatib borish va iflos ishlab chiqarish uchun meyorlar belgilash lozim bo’ldi. 
Chunki birgina sanoat korxonasi minglab tonna chang, tutun chiqaradi (70-rasm). 
Ekologik omillarning asta-sekin kamayib borishi ijtimoiy ekotizimlar ijtimoiy 
rivojlanishda uyg’unlikni buzib, ularning tiklanish imkoniyatlarini ancha 
yomonlashtirishi mumkin. Bu hodisa tabiiy ekotizimlarning qisman qoplanadigan 
holati deyiladi. 
Ekologik sistemalarning holati butkul izdan chiqib, ularning rivojlanishida 
ekotizim biotik elementlari halokatiga va landshaftlarning vayron bo’lishiga olib 
keluvchi ekostaz buzilishi qoplanmaydigan deb ta’riflanadi. 
Ijtimoiy-ekologik muammolar oqibat natijasiga ko’ra,uch guruhga bo’linadi: 
1.
Antropoekologik. 
2.
Ekologik-iqtisodiy. 
3.
Tabiiy landshaftga oid. 
Noqulay ekologik vaziyatli maydonlar anchagina bo’lib, Qozog’iston, 
Markaziy Osiyoda, Sharqiy Sibirda va Uralda ko’zga tashlanadi. 
Noqulay ekologik vaziyatli areallar maydoni alohida tarzda qo’riqdanadigan 
maydonlar hajmidan kattadir. Shunisi ham borki, qo’riqlanadigan hududlarning 
ba’zilari ushbu areallar ta’siri doirasidadir. 
Areallar mikdori va tabiatni muhofaza qilishga oid muammolari turlari 
bo’yicha murakkab, o’tish va oddiy toifalarga bo’linadi. 
Murakkab areallar, asosan, sanoat markazlarining ifloslantiruvchi ta’siri, 
tabiiy resurslarning jadal ishga solinishi va yuksak aholi zichligi bilan ta’riflanadi. 
Shular jumlasiga O’zbekistonda Farg’ona vodiysi, Zarafshon va Xorazm vaholari, 

---