Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
189 
Rossiyada uning Yevropa qismi, Sharqiy Ural sanoat mintaqasi, Ukainada
Donbass va boshqalarni kiritish mumkin. 
Chalacho’l va cho’l mintaqalarida tabiatni muhofaza qilish omillari asosan 
yerlarni sug’orish va yaylovlarda mollarni ortiqcha boqish natijasida ularni izdan 
chiqarish bilan bog’likdir. 
Ijtimoiy-ekologik muammolar tez va tabiatni muhofaza qilish bilan bog’liq 
yangi muammolarning keltirib chiqaradi, mavjud muammolarni ko’paytiradi. 
Tayga mintaqasida tabiatni muhofaza qilishning asosiy masalasi, hisob-
kitoblarga qaraganda, o’rmonni ortiqcha kesishdir. Bu ko’katlar, butalar 
zahiralarini kamaytirib, botqoqliklarni ko’paytiradi. Foydali ma’danlarni qazib 
olishtabiatga juda katta zarar yetkazdi. Keng bargli o’rmonlar mintaqasida 
dehqonchilik urbanizatsiyasi va o’rmon kesish bilan borliq muammolar 
keskinlashdi. 
O’rmon va o’rmon dasht landshaftlari yerning ko’p mikdorda xaydalishi va 
tuproqning yuvilib ketishi, jarliklar hosil bo’lishi natijasida yer hosildorligining 
boy berilishi bilan ta’riflanadi. O’tlokdarda esa mollar ortiqcha boqilishi 
o’tloqlarning izdan chiqishi va tiklanmasligiga olib keladi. 
Shuningdek, aholining ehtiyojlarini qondirish hamda, buning davomida 
tabiatga salbiy ta’sir qilmaslik chora-
tadbirlari ko’rilib, olimlar tomonidan 
ekologik muqobil energiyalar taklif 
etilgan 
(71-rasm). 
Shunday 
qilib, 
ijtimoiy-ekologik 
muammolar 
ba’zi 
mintaqalarda 
tabiat 
zaxiralaridan 
foydalanishga 
intensiv 
yondashish, 
landshaftning o’ziga xosligini pisand 
qilmaslik uning antropogen ta’sirlarga chidamliligi va potentsialini mensimaslik 
natijasida yuzaga keladi. Ularning hammasi, agar keng miqyosda tadbir 
71-rasm.
Ekologik “toza” tarmoqlar

---