Sintaksis haqida umumiy ma'lumot

Har qanday sodda gap o’zaro bog’lanib qo’shma gapni hosil qilavermaydi,faqat o’zaro mazmuniy muvofiq bo’lgan gaplargina bir-biri bilan bog’lanib qo’shma gapni tashkil etadi.M:Qor yog’di va gullar ochildi; Bahor keldi, paxta terimi boshlandi deb bo’lmaydi, chunki bu gaplar bir-biri bilan mazmunan muvofiq kelmaydi.
Qo’shma gapni tashkil etgan sodda gaplar alohida qo’llangan sodda gaplar bilan teng emas.Alohida qo’llangan sodda gaplar grammatik, mazmun va ohang tugalligiga ega bo’ladi,ammo qo’shma gap tarkibidagi sodda gaplar esa bunday xususiyatga ega emas. Ularning har biri garchi gapning asosiy belgisini o’zida namoyon etsa ham, grammatik, mazmun va ohang tugalligi qo’shma gapning oxirida namoyon bo’ladi. Shuning uchun qo’shma gap tarkibidagi sodda gaplar alohida – alohida gaplar emas,balki bir umumiy gapning qismlari sanaladi. Bir qismning ohangi ikkinchi qismni talab qilib turadi. M: Suv keldi – nur keldi.
Eslab qoling. Ikki va undan ortiq sodda gaplarning o’zaro grammatik,mazmun va ohang tomondan bog’lanishidan tashkil topgan sintaktik butunlik qo’shma gap deyiladi.
Q o’shma gap qismlarini bog’lovchi vositalar va qo’shma gap turlari
Qo’shma gapni tashkil qilgan sodda gaplar qo’shma gap qismlari sanaladi.
Qo’shma gap tarkibidagi sodda gaplar o’zaro quyidagi grammatik vositalar yordamida bog’lanadi:
1.bog’lovchilar: a) teng bog’lovchilar (va,hamda,ammo,lekin,biroq,yo,yo-yo,dam-dam… va boshqalar);
b) ergashtiruvchi bog’lovchilar (shuning uchun,chunki, -ki va boshqalar)
2.Bog’lovchi vazifasidagi vositalar: a) bo’lsa,esa,deb so’zlari b) –u(-yu),-da,-ki yuklamalari; d)nisbiy so’zlar; e) shuning uchun,shu sababli,shu tufayli kabi ko’makchili qurilmalar; f) shart mayli qo’shimchasi –sa.
3.Ohang: Qor yog’di – rizq yog’di.
Juda muhim. Qo’shma gap tarkibidagi sodda gaplarning o’zaro qanday bog’lovchi vositalar yordamida grammatik bog’lanishiga ko’ra qo’shma gaplar 3 guruhga bo’linadi:

1.