13-amaliy mashg‘ulot Reja: Gap bo‘laklarining uslubiy xususiyatlari. Ayrim gap turlari o‘rtasidagi sinonimiya

13-amaliy mashg‘ulot
Reja:
1.Gap bo‘laklarining uslubiy xususiyatlari.
2.Ayrim gap turlari o‘rtasidagi sinonimiya.
3.Qo‘shma gaplarning uslubiy xususiyatlari.
4.Ko‘chirma va o‘zlashtirma gaplarning uslubiy xususiyatlari.
5.Test topshiriqlari bilan ishlash.


Tayanch so‘z va iboralar: sintaksis, gap bo‘laklari, bosh bo‘laklar, ikkinchi darajali bo‘laklar, atov gap, so‘z gap, egasiz gaplar, qo‘shma gaplar, ko‘chirma gap, o‘zlashtirma gap
Nazorat uchun savollar:

1. 
   Tilshunoslikning sintaksis bo‘limi nimalarni o‘rganadi.
   
2. 
   Gap bo‘laklari nechta turga bo‘linadi?
   
3. 
   Murakkab kesimlar qanday tuziladi?
   
4. 
   Qo‘shma gaplar deb nimaga aytiladi?
   
5. 
   Sinonimlarning amaliy ahamiyati nimada?
   
6. 
   Ko‘chirma gap tuzib, o‘zlashtirma gapga aylantiring.
   

Topshiriq:
“Hujjatlarning hayotimizdagi o‘rni” mavzusida matn tuzing. Matnni tahlil qiling.
Nazariy ma’lumot:
1. Gap bo‘laklarining uslubiy xususiyatlari
1) sifatlovchi aniqlovchilar ot bilan ifodalansa, majoziy ma’no ifodalaydigan bo‘lib qoladi: Kumush choyshab yopib dalalar, qor qo`ynida uxlab yotadi. (Uyg‘un)
2) sifatlovchi aniqlovchilar turli so‘z turkumlaridan tuzilib, sifatlash vazifasini bajargan ibora va so‘z birikmalari bilan ifodalanadi: Osmon o‘par tog‘lar, bag‘ri keng inson, cheki yo‘q qirlar, fikri tiniq insonlar.
3) sifatlovchi-aniqlovchi takroriy so‘zlar bilan ifodalanganda ma’no kuchayishi yuz beradi: Baland-baland binolar tez uchray boshladi.
4) izohlovchi ham uslubiy vazifa bajaradi. Ma’lumki, izohlovchi laqab, qarindoshlik, o‘xshatish kabi ma’nolarni ifodalash uchun xizmat qiladi. Bunda ma’lum shaxsga nisbatan munosabat seziladi, ya’ni uslubiy ma’no yuzaga keladi: Mamajon quruq, Ali tajang, Soli sovuq va h. O‘xshashlik ma’nosidagi izohlovchi jumlaga ko`tarinkilik(pafos) xususiyatini kiritadi: ona-Vatan, gulchalar-qizchalar.