Shimoliy amerika



Download 9,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/33
Sana23.01.2022
Hajmi9,77 Mb.
#404109
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   33
Bog'liq
gift 11 uz (1)

Chigirtka

 

Chigirtkalar – chigirtkasimonlar oilasiga mansub to’g’ri qanotlilar turkumi vakili. Vaqti-vaqti bilan 



chigirtkalar juda ko’p miqdorda ko’payadi va shu bilan birga o’z xatti-harakatlarini o’zgartiradi: ular katta 

va zich lichinkalar guruhlarini, keyin esa bir yo’nalishda harakat qila oladigan yetilgan chigirtkalarni

 

hosil 


qiladi.  Chigirtka  galalari  o’nlab,  yuzlab  va  hatto  minglab  kilometrlarni  bosib  o’tishi  mumkin.  Ularning 

qanotlari va mushaklari yaxshi rivojlangan. Chigirtkalarning ayrim turlari atrof-muhitga qarab o’z rangini 

o’zgartirishga qodir. 

Chigirtkalar  Antarktidadan  tashqari  barcha  qit’alarda  uchraydi.  Yevrosiyoda  to’rtta  turi  mavjud: 

cho’l,  ko’chmanchi,  Marokash  va  italyan.  Afrikada  asosan  cho’l,  ko’chmanchi va  qo’ng’ir  chigirtkalar. 

Avstraliya  va  Janubiy  Amerika  esa  o’ziga  xos  turlarga  ega.  Bunday  hasharotlar  bir  vaqtlar  Shimoliy 

Amerikada ham yashagan. 

Qoyali  tog’  chigirtkalari  deyarli  hamma  preriyalarda  va  Qoyali  tog’larda  –  Shimoliy  Amerika 

Kordillyerasining sharqiy qismida yashagan. Boshqa ekologik o’xshash turlar singari, ularda ham 

ommaviy ko’payishlar sodir bo’ldi. 1875-yilda Qoyali tog’ chigirtkalari Ginnes rekordlar kitobiga 

kiritilgan – ular yarim million kvadrat kilometrdan ortiq maydonni egallagan (deyarli Novosibirsk 

va  Tomsk  viloyatlari  birgalikda  egallagan  maydon),  qariyb  13  trillion  bosh  tomonidan  tashkil 

etilgan va og’irligi 27,5 million tonnaga yaqin ulkan gala tasvirlangan. Bunday to’planish nafaqat 



 

chigirtkalarga va nafaqat barcha hasharotlarga, balki umuman hayvon dunyosi uchun kutilmagan 

hodisa hisoblanadi. 

Bu  turning  asosiy  ko’payish  joylari  Qoyali  tog’larda,  asosan  ularning  sharqiy  yon 

bag’irlarida  bo’lgan.  Ommaviy  ko’payish yillarida chigirtkalar  bu  yerdan  tekisliklarga  tarqaldi, 

ularga  shamol  qo’l  keldi.  Massiv  ko’payiv  ketma-ket  ikki  yil  davom  etdi.  Bu  vaqt  ichida 

chigirtkalar tabiiy preriya o’simliklari va ekinlarini yo’q qildi, shuningdek hayvonlarning tuklari, 

teri va paxta kiyimlariga va boshqalarga zarar katta zarar etkazdi. 

 

 

Qoyali tog’ chigirtkasi. Rasm: J. Bien, commons.wikimedia.org 




 

 Qoyali  tog’  chigirtkasi  –  o’rta  hajmdagi  hasharotlar,  kattalarining  uzunligi  20  dan  35 

millimetrgacha.  Uning  qattiq  qanotlari  va  orqa  qanotlari  bukilganida  qorinchasi  uchidan 

taxminan bir santimetrga cho’ziladi. 

Qoyali tog‘ chigirtkasining oxirgi ommaviy ko’payishi 1873-1877 yillarda sodir bo’lgan 

va  deyarli  hamma  preriyalarni  qamrab  olgan.  Aynan  shu  epidemiya  paytida  yuqorida  aytib 

o’tilgan ulkan gala aniqlangan. Keyingi yillarda ularning soni keskin kamayib ketdi va oxirgi 

marta tabiatda Qoyali tog’ chigirtkasini 1902-yilda ko’rishgan. Hozirda ular yo’q bo’lib ketgan 

deb  hisoblanadi.  Ularga  nima  bo’lgani  aniq  emas.  Ehtimol,  epidemiyalar  orasida  juda  kam 

miqdorda,  Qoyali  tog’  chigirtkalari  koloniyalari  urg’ochilari  tuxumlarini  kichik  joylarga 

egallagan. Bu hududlar XIX asr oxirida haydalgan, shuning uchun preriya va daryo vodiylarda 

yashovchi dehqonlar Qoyali tog’ chigirtkalarining yo’q bo’lib ketishiga sababchi bo’lgan. 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 




 


Download 9,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   33




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish