Shimoliy amerika

 

Ketsal erkagi.  

Foto: J.C. Boone, commons.wikimedia.org 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

Pakana yalqov 

 Yalqovlar  –  Amerikaning  tropik  va  ekvatorial  o’rmonlarida  yashaydigan  g’alati 

sutemizuvchilar. Ularning deyarli barcha hozirgi turlari Janubiy Amerikada yashaydi, lekin ba’zilari  

Shimoliy  Amerikaning  janubida  ham  uchraydi.  Pakana  yalqov  –  Panama  bo’ynining  janubida 

topilmagan  yagona  tur.  Bundan  tashqari,  u  faqat  2001-yilda  tasvirlangan  bo’lib,  Panamaning 

shimoliy sohilida joylashgan kichik orolda topilgan. 

Bu tur har bir panjasida uzun tirnoqli uchta barmog’i bo’lgan, uch barmoqli yyalqovga tegishli. 

Odatda,  ular  daraxt  shoxlarida  orqasi  pastga  qarab  osilib  turadi  yoki  sudralib  tushadi.  Barcha 

yalqovlarning yunglari qorin tomondan orqasiga qayrilgan: bu moslashuv tufayli yomg’ir tomchilari 

osongina pastga tushadi. 

Bu nom uning kichik o’lchamlarini aks ettiradi: tana uzunligi odatda yarim metrga yaqin, vazni 

esa 3,5 kilogrammdan oshmaydi. Hajmidan tashqari, bu turning o’ziga xos xususiyati – peshonadagi 

qora chizig’idir. 

 

 

Uch barmoqli yalqov. Foto: E. Griffit, commons.wikimedia.org 

---

 

Pakana  yalqovlar  daraxtlarda  yashaydi  –  asosan  mangralarda  (ayniqsa  qizil  mangra 

daraxtida)  va  ularning  barglari  bilan  oziqlanadi.  Yerda,  boshqa  yalqovlar  singari,  u  juda 

qiyinchilik  bilan  va  juda  sekin  harakat  qiladi  (harakat  tezligi  soatiga  0,24  kilometrdan 

oshmaydi),  lekin  u  yaxshi  suzadi.  Uning  yungida  suv  o’tlari  yashaydi,  shuning  uchun 

yalqovning rangi yashil bo’lib, uni mangra  chakalakzorlarida qaysidir ma’noda yashiradi. 

Ularning umumiy soni, hisob-kitoblarga ko’ra, 100 boshdan oshmaydi, shuning uchun u 

tabiatni  muhofaza  qilish  xalqaro  ittifoqining  “Qizil  ro’yxat”ning  “tabiiy  sharoitlarda  yo’q 

bo’lib ketish ehtimoli juda yuqori” maqomi bilan kiritilgani bejizga emas. 

Qizig’i shundaki, bir paytlar, asosan, Amerikada odamlarning keng tarqashishidan oldin, 

bu yerdagi yalqovlar juda ko’p bo’lgan. Misol uchun, turlardan biri uzunligi olti metrga yetgan 

va og’irligi besh tonnaga yaqin edi. Albatta, bu jonzotar asosan vaqtlarini yerda o’tkazgan. 

Bu  gigantlardan  tashqari,  amfibiotik va hatto  butunlay dengiz  turlari Amerikada  yashagan, 

ular  sayoz  suvlarda  yashagan  va  suv  o’tlari  bilan  oziqlangan.  Biroq,  hozirgi  hindularning 

ajdodlari bu hududlarni o’zlashtirganlaridan so’ng, tez orada bunday yalqovlar yo’q bo’lib ketdi. 

Bu guruhning yirik sutemizuvchilari 5000 yil oldin Kubada yashagan haqiqatdir. 

 

 

---