Shimoliy amerika

 

---

 

Ketsal 

 Ketsallar yoki kvezallar  trogon  qushlarning  eng  go’zal  qushlari sirasiga  kiradi.  Erkagi 

ayniqsa chiroyli. Yuqorisidan u yashil rangdagi oltin, pasidan to’q qizil rang, lekin juda uzun dumi 

oq  rangda  bo’ladi.  Boshida  toji  bor.  Urg’ochisada  esa  yo’q  va  uning  rangi  biroz  kamtarroq: 

yuqoridan oltin tusi yo’q, pasida esa to’q jigarrang tus ustunlik qiladi. Ketsalning tana uzunligi 40 

santimetrga yetadi. 

Bu ajoyib qushlar o’rmonda yashaydilar, hozirda ular asosan tog’larda uchraydi, lekin ilgari – 

qirg’in boshlanishidan oldin – past balandliklarda uchragan. Ketsal asosan mevalar bilan, masalan, 

yovvoyi avakado, shuningdek mayda jonivorlar – hasharotlardan tortib mayda kaltakesaklargacha 

oziqlanadi. Bunday qushlar faol uchmaydilar va ko’p vaqtini daraxt shoxlarida o’tkazadilar. Yerdan 

balandda joylashgan kovaklarda polaponlari ochib chiqadi. 

Qachonlardir,  azteklar  va  mayyaliklar  ketsalni  shamol  xudosining  ramzi  (va  yana  ko’p 

narsalarning  ramzi)  Ketsalkoatl  deb  hisoblashgan  va  shunga  ko’ra,  uni  hurmat  qilishgan.  Diniy 

marosimlarda  uzun  yashil  dumli  tuklar  ishlatilgan  bo’lsa-da,  ularni  qushlarni  o’ldirmagan,  balki 

qushlarni  ushlab,  kerakli  patlarini  olib,  o’rmonga  qo’yib  yuborishgan.  Qafasda  saqlangan  ketsal 

yurak  xurujidan  vafot  etadi  deb  ishoniladi.  Bu  qisman  qushlarning  asirlikda  o’lishi  bilan 

tasdiqlanadi. Garchi bizning davrimizga kelib, bu ish uddalangan. 

Ketsal  Shimoliy  Amerikaning  janubidagi  bir  qancha  mamlakatlar  xalqlari  orasida  erkinlik 

ramzi  hisoblanadi.  Mayyaliklardagi  go’zal  afsonaga  ko’ra,  ilgari  bu  qushlar  chiroyli  sayrashgan, 

lekin bu hududlarning ispanlar tomonidan bosib olinishidan keyin ular sayrashdan to’xtashgan va 

tub aholi butunlay ozod bo’lmagncha kuylashmgan. Ketsal ayniqsa Gvatemalada hurmatga sazovor: 

bu milliy qush, uning tasviri davlat bayrog’i va gerbiga joylashtirilgan. Bundan tashqari, mamlakat 

pul birligi ketsal nomi bilan atalgan. 

 

 

---