Shimoliy amerika

 

Sekvoya va sekvoyadendron 

Yirik  sekvoyalar  –  o’ziga  xos  ignabargli  daraxtlar  guruhining  vakillari  bo’lib,  ular  faqat 

uchta  zamonaviy  monotipik  avlodni  o’z  ichiga  oladi.  Ulardan  ikkitasi  –  sekvoya  va 

---

 

sekvoyadendron  –  Shimoliy  Amerikaning  Tinch  okeani  sohilida  misli  ko’rilmagan 

o’rmonlarni,  ucinchisi  –  metasekvoya  –  Tinch  okeanining  narigi  tomonida,  Markaziy  Xitoy 

tog’larida o’sadi. 

Doimiy  yashil  sekvoyaning  balandligi  110  metrdan  va  tanasining  diametri  9  metrgacha 

yetishi  mumkin.  Yoshi  2000  yildan  oshgan  daraxtlar  bor.  Sekvoya  uchidagi  shoxlari  ozmi-

ko’pmi  konus  shaklida  bo’lib,  novdalari  deyarli  gorizontal  harakat  qiladi.  Yumshoq 

po’stlog’ining  qalinligi  30  santimetrgacha  bo’lishi  mumkin.  Yosh  daraxtlarda  va  pastki 

shoxlarda  barglari  cho’zilgan  va  tekis,  ancha  uzun  –  25  millimetrgacha.  Daraxtning  uqori 

qismida  barglari  odatda  mayda  tangachali  bo’ladi.  G’uddasi  o’rtacha  ovalsimon  shaklda. 

Qizig’i  shundaki,  boshqa  o’rganilgan  ignabargli  daraxtlardan  farqli  o’laroq,  sekvoya 

geksaploiddir (ya’ni unda ikkita emas, oltita xromosoma to’plami bor). 

Sekvoya  asosan  qirg’oq  bo’yida,  1000  metr  balandlikda  o’sadi.  Katta  va  keksa  daraxtlar  odatda 

namlik  yetarli  bo’lgan  joylarda,  masalan,  tuman  to’xtab  qoladigan  daryo  vodiylari  va  quyi  qismlarida 

uchraydi. XIX asrning o’rtalariga qadar – daraxt kesish savdosi boshlanishidan oldin – sekvoya o’rmonlari 

taxminan  8500  kvadrat  kilometrni  egallagan.  Hozirda  bunday  o’rmonlar  asl  maydonining  atigi  5  foizini 

egallaydi. 

Tabiatda  sekvoyalarning  dushmanlari  kam.  Gap  shundaki,  uning  yog’ochida,  qobig’ida,  barglarida, 

ildizlarida ko’plab terpenoidlar va taninlar bor. Daraxtlarning qalin po’stlog’i olovdan yaxshi himoyalanadi. 

Yonib  ketgan  joylarda  sekvoya  o’zini  juda  yaxshi  his  qiladi.  Urug’larni  ko’paytirishning  muvaffaqiyati 

asosan  yong’inlar  bilan  belgilanadi,  ular  bir  tomondan  raqobatchilarni  yo’q  qiladi,  boshqa  tomondan  esa 

g’uddalarning  ochilishini  ta’minlaydi.  Ammo  sekvoyalar  nafaqat  urug’lar  orqali,  balki    singan  novda  va 

shoxlarining yerga tushib, ildiz otishidan ham ko’payadi. Yosh daraxtlar juda tez o’sadi – 30 yoshga kelib 

balandligi 24 metrga yetishi mumkin. 

An’anaga ko’ra, eng katta daraxtlarga nom beriladi. Eng baland zamonaviy sekvoya  – “Giperion” – 

San-Fransisko shimolidagi Redvud milliy bog’ida o’sadi. Bu daraxtning balandligi 115,61 metr.