Qandli zarang – Kanadaning eng mashhur ramzlaridan biri. Uning bargi davlat
bayrog’ida, novdasi esa gerbda tasvirlangan. Bu turdagi daraxtni asosan Shimoliy
45 metrga yetadi, tanasining diametri deyarli bir metrga yetadi va u 300-400 yil umr
Qandli zarang daraxti o’ziga yarasha chiroyli. Uning katta barglari yozda yashil, kuzda
odatda och qizil bo’ladi. Barglari keng yoyilgan va juda zich joylashgan.
Keng bargli o’rmonlarda bu tur ko’pincha hukmronlik qiladi. Uning barglari, novdalari va
mevalaridan har xil jonivorlar – hasharotlardan tortib sut emizuvchilargacha oziqlanadi.
Ko’plab sayroqi qushlar bu daraxtlarga in quradi, ba’zi qizilishtonlar esa daraxt kavaklariga
joylashadilar. Qandli zarangning o’ziga xos xususiyati shundaki, oddiylik, ular turli
tuproqlarda o’sishi mumkin, yosh novdalari esa katta daraxtlar soyasida yaxshi o’sadi.
Undan olinadigan yog’och juda qadrlanadi. Ammo, ehtimol, hindularga ma’lum bo’lgan
qandli zarangni ishlatishning eng mashhur usuli bu uning shirin sharbatini yig’ish, keyin bu
eritmani qaynatib, saxaroza tarkibi taxminan 60% bo’lgan mashhur siropga aylantirishdir. Bir
vaqtlar, hindular uchun bunday sirop shakarning deyarli yagona manbai bo’lgan. Qandli zarang
sharbatini olish tajribasi ko’chmanchilar tomonidan o’zlashtirilgan, ularning shakar ishlab
chiqarish imkoniyatlari ham cheklangan bo’lgan. Bundan tashqari, Qo’shma Shtatlarda
fuqarolar urushi paytida qandli zarang siropi ham shimoliy shtatlar aholisi uchun asosiy
“shirinlik”ka aylangan.
Zarang siropining bug’lanishi. Gravyura: S. Krieghoff, commons.wikimedia.org
Undan shirin suyuqlik olinadi. Buning uchun erta bahorda daraxtning tanasini teshib
naychao‘rnatiladi va shirasi yig‘ib olinadi. Bir litr sirop tayyorlash uchun bir necha o’nlab litr
sharbat kerak bo’ladi va aynan bitta daraxt mavsumda shuncha miqdorda sharbat beradi.
Shakardan tashqari, sirop tarkibida ko’p miqdorda B va
С
vitamlarini, shuningdek magniy,
marganets, kaltsiy, temir, rux va boshqa minerallar mavjud. Hozirgi kunda sirop ishlab chiqarish
ma’lum darajada standartlashtirilgan. Kanada va AQShda uning yillik ishlab chiqarish hajmi 30
million litrdan oshadi.
Qandli zarang ko’pincha manzarali o’simlik sifatida o’stiriladi, u ayniqsa kuzda juda chiroyli
tus oladi. Bugungi kunga kelib, uning ellikga yaqin navlari yetishtirilib, kuzgi barglarining
ranglari bir-biridan farq qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: