Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti umumiy fizika va magnetizm kafedrasi

Nazorat savollari.

1. 
   Fizika darsini tashkil etish usullari?
   
2. 
   Darsning tarkibi va strukturasi?
   
3. 
   Zamonaviy dars turlari.
   
4. 
   Muammoli dars va uning didaktik ahamiyati?
   
5. 
   Dasturli dars deganda nimani tushunasiz?
   

11-Ma’ruza. Fizikadan masala yechish darsi va uni
o’tkazish uslubiyati.
Reja:Fizikadan masalalar yechishning didaktik asoslari. Masala turlari va uni yechish usullari. Masalani yechish tartibi. Masala yechishga sistemali yondashuv usuli. Masala yechishga doir misollar. Masala yechish orqali o’quvchilarda ko’nikma va malakani shakllantirish.
Tayanch iboralar: ko’nikma, malaka, arifmetik, algebraik, geometraik, grafik, XB sistemasi.
Fizikadan masalalar yechish o’quvchilarni olgan nazariy bilimlarini mustahkamlash, uni amalda qo’llay olishda ko’nikma va malakani shakllantirish vositasi bo’lib hisoblanadi. Masala yoki mashqlar yechish nazariy mashg’ulotdan keyin o’tkaziladi. Masala yechish fizikadan dars jarayonining ajralmas qismi bo’lib, alohida dars sifatida ham, yangi materialni o’tish jarayonida ham o’tkazilishi mumkin. Bu masala umumta’lim maktablarida qaydarajada hal etilgan? Bu savolga javobni DTM axboratnomasida berilgan ma’lumotdan topish mumkin. Ushbu ma’lumot natijasiga asosan respublikamiz bo’yicha abituriyentlarning fizika fanidan test topshiriqlariga bergan javobi fanlar orasida eng past ekanligi ma’lum bo’lmoqda. Bu shundan dalolat beradiki umumta’lim maktablarida fizikadan masala yechishga yetarli e’tbor berilmayapti.
Fizikadan masalalar yechish orqali quyidagi didaktik maqsadlar ko’zga tutiladi.

1. 
   Masala yechish o’quvchilarni fizik qonuniyatlarni chuqurroq, har tomonlama o’zlashtirishiga yordam beradi.
   
2. 
   Nazariy bilimlarni amalda qo’llash uchun o’quvchilarda ko’nikma va malakani shakllantiradi.
   
3. 
   Politexnik ta’limni amalga oshirishda muhim vosita hisoblanadi.
   
4. 
   Fizikadan masala yechish orqali o’quvchilar formulalarning mazmuni, ularni tanlay olish malakasini egallab borishadi.
   
5. 
   Masala yechish o’quvchilarda, jadvallardan foydalanish, o’lchov birliklari va ular o’rtasidagi bog’lanishlarni o’zlashtirish uchun xizmat qiladi.
   
6. 
   Masala yechish orqali fizika bilan ximiya, biologiya, matematika fanlari o’rtasidagi aloqa amalga oshiriladi.
   
7. 
   O’quvchilar hodisalar o’rtasidagi funksional bog’lanishlarni o’zlashtirishi orqali ularda olam to’g’risida ilmiy dunyoqarash shakllanib boradi.
   
8. 
   Tarbiyaviy ahamiyati. Masala yechish orqali o’quvchilarda sabr-toqat, ijodkorlik, estetik, mehnatsevarlik, vatanparvarlik, kasb tanlash kabi pedagogik vazifalar amalga oshiriladi.
   

Fizika masalalarini mazmuniga qarab shartli ravishda quyidagi uch turga bo’lish mumkin.

1. 
   Fizikani turli bo’limlari: mexanika molekulyar fizika, elektr va h.k oid masalalar,bo’lishi mumkin bu bo’linish ham shartli. Masalan elektr bo’limiga oid masalada mexanika hamda molekulyar fizikaga doir tushunchalar ham qo’llaniladi. Fizika masalalarini turli sohalarga oid bo’lishi mumkin.
   
2. 
   Masala shartiga ko’ra u og’zaki, amaliy, grafik shaklda, va rasm ko’rinishida ham bo’lishi mumkin. Bunday bo’linish ham shartli hisoblanadi.
   
3. 
   Masala yechilish yo’liga qarab: u sifat shaklda, (miqdoriy) hisoblash, grafik va amaliy bo’lishi mumkin.
   

Fizika masalalarini a) arifmetik, b) algebraik, v) geometirik g) grafik, usullar bilan yechish mumkin.