Резервная копия Монография Адилбекова cdr

HLA leykotsitar antigen tizimi.
Bu tarkibida 90 ga yaqin antigenni 
saqlaydigan turli shaklli irsini aniqlovchi tizim hisoblanadi. Ular odamning barcha 
yadro saqlovchi hujayralari membranasida uchraydi hamda a’zo va to‘qimalarni 
ko‘chirib o‘tkazishda (tranplantatsiya) to‘qimalarni bir-biriga to‘g‘ri kelishini 
belgilovchi antigenlari mavjudligi bilan muhim o‘rin egallaydi. Bu tizimni irsiy 
antigen qonuniyatlarini ochilishi bahsli bolalikni aniqlash ekspertizasida 
foydalanish imkoniyatini yaratdi.
Qon dog‘i kaysi jinsga mansubligini aniqlash.
Sud-tibbiy ekspertiza 
amaliyotida qon dog‘ini erkak yoki ayolga tegishliligini (individuallashtirish) 
aniqlash muhim ahamiyat kasb etadi. Uning uchun bir qator tekshiruvlar 
o‘tqaziladi:
Xromasomalar orqali jinsni aniqlash.
Erkaklik jinsida faqat bitta genetik 
faol holatda bo‘lgan X-xromasoma bo‘ladi. Shuning uchun ham nazariy jihatdan 
X-xromatin topilmasligi mumkin. Odamda Barre tanachasini og‘iz bo‘shlig‘i 
shilliq pardasi epiteliyasi qirindisida osongina topiladi. Ayollarda X-xromatinli 
hujayra 20-80 foizni, erkaklarda esa 0-4 foizni tashkil qiladi. 
Somatik hujayralarda X-xromatinni aniqlash.
M.Vagg va Ye.Bertram 

---

69 
(1949) tomonidan mushuk erkagi neyronini tekshirish natijasida birinchi marta 
barcha sut emizuvchilarda va shuningdek odamda ayol jinsiga xos xromatin 
aniqlandi. Bu xromatin kattaligi 1 mkm ga yaqin zarracha hisoblanib, u asosiy 
yadro bo‘yog‘i bilan boshqa yadro xromatinlariga qaraganda ancha intensiv 
bo‘yaladi. Keyinchalik bunday hosilaga 
Barre tanachasi
deyiladi. Odatda, ular 
yadro pardasining ichki yuzasida uchburchak, tariqsimon, trapetsiyasimon shaklda, 
ba’zan yadro pardasida qalinlashgan yoki tishsimon holda joylashadi. Hozirgi 
davrda Barre tanachasini kelib chiqishi aniqlangan. Ayollarning somatik 
hujayralarida X-xromasomalaridan biri faol holatda bo‘lib, ikkinchisi genetik 
passiv holda spirallashib giperxrom holatiga o‘tadi va X-xromatin shaklida 
topilishi mumkin.