Reja Budjet chizig`i: iste’molchining qanday imkoniyatlari mavjud?

Befarqlik egri chizig`iikki eng yirik namunasi
Befarqlik egri chizig`i bizga iste’molchining bir tovarni ikkinchi biriga alishtirmas-lik xohishi haqida “ma’lumot beradi”. Bir mahsulot or’nini boshqasi bosa olsa, befarqlik egri chizig`i tanlash osonlashadi, aks holat bo`lsa, aksincha, qiyinlashadi. Buning to`g’-riligini ko`rish uchun, bir holni ko`rib chiqamiz.
Mutloq o`rin bosuvchilar: tasavvur qiling, kimdir sizga 10 sentlik tanga bilan ni-kel bo`lagi to`plamini taklif qildi. Siz ushbu farqli narsalarni qanday baholar edingiz?
Odatga ko`ra, siz ikkalasining ham pulga chaqsa bo`ladigan qiymati haqida o`ylar ediniz. Agar shunday bo`lsa, siz to`plamdagi nikel va pulning qanchaligini e’tiborga olmay ikkita nikel bo`lagini bitta o`n sentlik tangaga ayirboshlardingiz. Sizning ushbu nikel va pul orasidagi o`rin bosish qiymatingiz ikkiga bir bo`lar edi.
Biz sizning befarqlik egri chizig`iingiz ya’ni nikel va pul o`rtasidagi afzal ko`rish sig`imingizni 5-chizmada aks ettirib beramiz. O`rin bosish qobilyati o`zgarmas bo`lgani sabab, befarqlik egri chizig`ito`g’ri chiziq vazifasini o`taydi. Bu to`g’ri befarqlik egri chizig`i tufayli yuqoridagi ikki tovar bir-birining o`rnini mukammal bosa oladi.
Mutloq bir-birini to`ldiruvchilar: Tasavur qiling, kimdir sizga oyoq kiyimlar to`p-lamini tavsiya etdi. Ularning ba’zilari oyog’ingizga mos tushdi, ba’zilari esa yo`q. Siz ularni qanday baholar edingiz? Bu vaziyatda siz, albatta, o`lchami mos kelganlarga e’ti-bor qaratsiz. Boshqa so`z bilan aytganda, siz faqat tanlab olgan oyoq kiyimlaringiz usti-dan “hukm chiqararasiz”. Beshta chap va yettita o`ng poy oyoq kiyimidan faqat beshta juftlik olishingiz mumkin.

Agar chap jufti bo`lmasa, itta o`ng oyoq kiyimni olganning foydasi yo`q. biz chap
va o`ng oyoq kiyimlarining befarqlik egri chizig`iga qanday mos kelishini 5-b
chizmada tasvirlaymiz. Bu yerda 5 ta o`ng va 5 ta chap oyoq kiyimlari 5 ta o`ng va
7 ta chap hamda 5 ta chap va 7 ta o`ng oyoq kiyimlari bilan teng rol o`taydi.
Shuning uchun befarqlik egri chizig`ito`g’ri chiziqlardir. To`g’ri chiziqli befarqlik
egri chizig`ilar holatiga ko`ra biz ikki xil variant bir-birining o`rnini to`la bosa
oladi deyishimiz mumkin. Haqiqiy hayotda, albatta, na mukammal o`rin bosa oladi
(nikel va sent pullar kabi) va na mukammal bir-birini to`ldiradi(o`ng va chap oyoq
kiyimlari kabi). Odatda, befarqlik egri chizig`iichki xohishdan kelib chiqadi,
to`g’ri chiziq kabi bir xil bo`lavermaydi.