Q. Shodiyeva nutq 0 ‘stirish uslubiyoti

Pastki labning harakatini rivojlantirish uchun mashqlar 
Pastki
3 — Q. Shodiycva 
33

---

la b n in g y e t a r l i d a r a j a d a h a r a k a t q ilm a s lig i sababli a y rim
tarbiyachilarda k o kpgina unli va u n d o s h tovushlar aniq, ravshan 
talaffuz e tilm aydi. H a r bir tovushni talaffuz etishda artikulatsiya 
apparatining m a 'l u m bir a ’zosi harakat qiladi.
M asalan, ,,S “ tovushini talaffuz e tg a n d a artikulatsiya appa- 
rati a ’zolari quyidagi holatda bo'ladi:
— lablar kulgu holatida, ochiq;
— pastki va ustki tishlar bir-biriga yaqinlashgan, orasi biroz 
ochiq;
— tilning u c h i pastki tishlar orqasida, yuqori qismi esa yuqori 
tishlar t o m o n biroz ko'tarilgan.
,,Sh“ to v u sh in i talaffuz etganda esa artikulatsiya apparati 
a ’zolari quyidagi holatda bo'ladi:
— lablar b iro z oldinga naychaga o ‘xshab cho'zilgan;
— tishlar bir-biriga yaqinlashgan, a m m o birikmagan (ular 
orasidagi m aso fa 1 m m ga teng);
— tilning u c h i yuqorigi tishlar t o m o n ko'tarilgan.
M a n a s h u h o la tla r n i h iso b g a o lg a n h olda ta r b iy a c h ila r
artikulatsiya a p p a ra ti a ’z o larining h a ra k a tin i takom illashtirish 
m aqsadida u s h b u mashqlarni bajarishlari foydadan xoli emas:
1. T ish larni biriktirm asdan, lablarni kulgu holatiga keltirib, 
bir n e c h a d a q iq a ushlab turish.
2. T ishlarni bir-biriga yaqinlashtirib, lablarni oldinga naycha 
holatiga keltirib cho'zish.
3. O g ‘izni yu m ib , tishlarni bir-biriga jipslashtirib, lablarni 
kulgu holatiga keltirish.
4. Lablarni naycha holatiga keltirib oldinga cho'zish bilan lablar­
ni kulgu h o latig a keltirish m ashqini n avbatm a-navbat bajarish.
S h u n g a o ‘x s h a s h m a s h q l a r n i m a x s u s a d a b i y o t l a r d a n
foydalanib bajarish kerak. 
(M . Y. Xvatsov.
Logopediya. M ., 1959, 
T. B. Filicheva, L. S. Volkova, G. Chirkina, L. M o'm inova.
Logopediya. T ., 0 ‘qituvchi, 1993, 
Q. S. Shodiyeva.
M aktabgacha 
ta rb iy a y o s h id a g i b o la la rn i t o ‘g l ri tala ffu z g a o 'r g a tis h . T ., 
, , 0 ‘q i t u v c h i “ , 1984, 1994.)