Q. Shodiyeva nutq 0 ‘stirish uslubiyoti

Nutqning ifodaliligi ustida ishlash. 
N u t q n i n g ifodaliligi ustid a 
i s h l a s h d a o g ‘z a k i n u t q u c h u n j f o d a l i l i k n i n g i n t o n a t s i o n
vositalaridan t o ‘g ‘ri foydalanish m u h im a h a m iy atg a ega. S h u n in g
u c h u n tarbiyachi o ‘z n utqid a u rg‘ularni t o ‘g ‘ri ishlatish, o v oz 
tem pini va k u c h in i o ‘zgartirish bilan s o 'z la r n in g m a z m u n in i 
ajratish, t o ‘xtam lard an nu tq d a ovozni v a q tin c h a t o ‘xtatish ( o ‘rinli 
foydalanish, n u tq d a ovozning balandligi va kuchiga qarab h a ra -
kati, nutq tem p i, m a ’lum vaqt ichida aytiladigan so‘zlar m iqdori), 
ovoz balandligini o ‘zgartirish ustida m a s h q qilish lozim. I n to -
natsiya nutqni jo n li, jo ‘shqin qiladi, fikrni t o l i q va tugallangan 
holda bayon etishga yordam beradi.
Tarbiyachi o ‘z Jug'atini, uning g r a m m a tik tom onini badiiy, 
ilmiy, maxsus va boshqa adabiyotlarni d o im iy ravishda o ‘qib borish 
bilan boyitadi va takomillashtiradi. Biroq tarbiyachi adabiyotlarni 
o ‘qish jarayo n ida uning m azm un ig a, yangi s o ‘zlarga a h a m iy a t

---

b e r i b g i n a q o l m a s d a n , b a l k i m u a l l i f n i n g a s a r m a z m u n i n i o c h i s h d a
t i l n i n g q a y s i v o s i t a l a r i d a n f o y d a l a n g a n l i g i g a , q a y s i s o ‘z v a
g r a m m a t i k s h a k l l a r n i i s h l a t g a n l i g i g a , m a t e r i a l n i q a y d a r a j a d a b a y o n
e t g a n l i g i g a h a m e ' t i b o r n i q a r a t i s h i k e r a k .
S h u n d a y q i l i b , t a r b i y a c h i n u t q i d a g i s o ‘z l a r a n i q t a n l a n s a ,
j u m l a l a r g r a m m a t i k t o m o n d a n t o ‘g ‘ri b o M s a , u n d a g i f i k r l a r o d d i y ,
a n i q , r a v s h a n b o ‘l s a , i z c h i l k e t m a - k e t l i k d a b a y o n e t i l s a ,
b o l a l a r n i n g y o s h i v a p s i x i k x u s u s i y a t l a r i h i s o b g a o l i n s a , b u n d a y
n u t q b o l a l a r t o m o n i d a n o s o n l i k b i l a n i d r o k q i l i n a d i v a u l a r u c h u n
t u s h u n a r l i b o M a d i .
1. Nima uchun tarbiyachi nutqi bolalar nutqini rivojlantirishda asosiy 
manba hisoblanadi?
2. Tarbiyachi nutqiga qanday talablar qo'yilgan? U qanday bolishi 
kerak?
3. Tarbiyachi qanday qilib o ‘z nutqi usiida ishlaydi? Nutqning 
qaysi sifatlarini takomillashtiradi?
1. T arb iy a c h in in g bolalar bilan so‘zlashisliini kuzating. Uning 
nutqida q a n d a y kam chilik lar bor? Tarbiyachi bolalar nutqidagi 
kamchiliklarga a h a m iy a t beradimi? Shular haqida yozing.
2. Tarbiyachi n u tq in i tahlil qiling: bolalar bilan s o ‘zlashganda 
tarbiyachining o v o z toni, talaffiizi, lug‘ati, nutqining gram m atik 
qurilishi.
3. Bironta g u r u h d a m ashg'ulotni (rasmga qarab suhbat yoki 
s u h b at m a s h g ‘u l o ti n i) kuzating. M a s h g ‘ulot ja r a y o n id a t a r ­
biyachining x ulqiga va nutqiga aham iyat bcring.
4. T a r b iy a c h i lu g ‘atini boyitishga y o rd a m beruvchi s o ‘z 
materiallarini (m a q o l, m atai, top ishm oqlar, tez aytishlar, s o ‘z 
o ky in la ri, o m o n i m , s in o n i m , p a r o n i m , a n t o n i m s o ‘z la r va 
boshqalar) t o 'p la n g , ularni amaliy daftarga yozing.
5. Bolalar u c h u n hikoya tuzing. Hikoya u c h u n bolalar yoshiga 
mos va qiziqarli boMgan, o'zingizning shaxsiy hayotingizga taal- 
luqli voqealarni tanlang. (Masalan: „ E n g qiziq o ‘tgan k u n i m “ , 
„ B o g‘c h a m iz hovlisiga ko'ch at o ‘tq azd ik‘\ „Bizning b o g 'im iz “ 
va hokazo.)