Психология юнон тилидан таржима қилинганда – таълимот, жон билим тўғрисида (“psyche” – жон, руҳ ва “logos” – таълимот, илм) деган маънони англатади

Суҳбат методи эркин, нутқий муносабат туфайли олинган киши психик фаолиятининг хулосасини текшириш демакдир.
Тест методи. Тест – инглизча, “текшириш” деган маънони англатади, Шахсга, ақлий ўсишини, қобилиятини, иродавий сифатлари ва бошқа психик хусусиятларини текширишда қўлланиладиган қисқа стандарт масала, тонилган, мисол ёки жумбоқлар тест деб аталади.
Биографик (таржимаи ҳол) методи. Инсон психикасидаги айрим ўзгаришларни тўлиқроқ ўрганиш мақсадида қўлланилади. Эсдаликлар, кундаликлар, бадиий асардаги тавсифлар, баҳолар, магнитофон ёзувлари, фотолавҳалар, ҳужжатли фильмлар, тақризлар ўрганилаётган шахсни тўлароқ тасаввур этишга хизмат қилади. Биографик маълумотлар одамларнинг ўзини ўзи тарбиялаш, назорат қилиш, идора этиш, ўзининг услубини яратиш, камолот чўққисига эришиш жараёнида намуна вазифасини ўтайди.
Социометрик метод. Бу метод кичик гуруҳ аъзолари ўртасида бевосита эмоционал муносабатларни ўрганиш ва уларнинг даражасини улчашда қўлланилади.
Психология тадқиқот методи тушунчаси конкрет илмий психологик муаммони ҳал этишнинг махсус методикаси маъносида ҳам ишлатилиши мумкин. Ана шу конкрет методикаларда ўз-ўзидан равшанки методологик принциплар амалга оширилади ва фақат мазкур муаммо учун эмас, балки билишнинг бошқа кўплаб муаммолари учун ҳам умумий бўлган усуллари юзага чиқади.
Лекин конкрет методикаларнинг ўзига хослиги энг аввало улар воситасида ҳал этилаётган илмий вазифанинг қандай характерда бўлиши билан белгиланади. Ҳозирги замон психологиясида қўлланилиб келаётган конкрет психологик методикалар ҳаддан ташқари кўпдир. Уларнинг шакллари ҳам жуда турли-туман бўлиб, психологиянинг ва муаммонинг муайян тадқиқот усулини, яъни конкрет методикасини талаб қилган соҳасининг ўзига хос хусусиятлари билан белгиланади.
Шу билан бирга конкрет психологик методикаларнинг кўпчилиги учун хос бўлган бааъзи умумий белгиларни ҳам алоҳида ажратиб кўрсатиш мумкин буни нормал ривожланган ва ақлий жиҳатдан заиф болаларда, ривожланишдан орқада қолганларда ёшга тааллуқли тафовутларни ўрганиш вазифаси қўйилган вақтларда кўриш мумкин.
Қайси метод қўлланилишидан қатъий назар барча тадқиқот тўрт босқичда олиб борилади: