Педагогика фанининг предмети, мақсад ва вазифалари

Шахс – тарбиянинг объекти ва субъекти сифат
Шахс психологик жиҳатдан тараққий этган, шахсий хусусиятлари ва хатти-ҳаракатлари билан бошқалардан ажралиб турувчи, муайян хулқ-атвор ва дунёқарашга эга бўлган ижтимоий мавжудоd. Одамнинг ижтимоий мавжудод сифатида шахс номини олиш учун унга ижтимоий-иктисодий хаёт ва тарбия керак.Шу сабабли педагоги­ка фани боланинг шахс сифатида ривожланиши, унинг хар томонлама камолга етиш конуниятларини, унгша таъсир этувчи объектив ва субъектив омилларини, ривожланиш жараёнига алокадор даврларини аниклаш керак. Шунга асосан педагогика фани шахснинг ривожланишда таълим укитиш, тарбия ва бола фаоллиги, уз узини тарбиялаш бос­кичларини аниклаш лозим.
таълим тарбия - онг маъсули, лекин айни вактда онг да­ражаси ва унинг ривожини хам белгилайдиган омиллдир. Биноба­рин, таълим-тарбия тизимини узгартирмасдан туриб онгни узгартириб булмайди. Онгни, тафаккури узгартирмасдан туриб эса биз кузлаган олий максад озод ва обод жамиятни борпо этиб булмайди.
Шахс тарбиянинг объекти ва субъекти хисобланади. Шахснинг ка­мол топишида ва унинг халкидан ижтимлоий ва биологик омилларнинг таъсир кучи бир хил булмайди. Шахснинг ривожланиш холатини тугри бахолаш ва билиш учун уни турли муносабатлар домирасига куйиб ту­затиш лозим.Педагогика шахснинг камолига етишишнинг мураккаб ва зиддиятли жараён деб билади.Шахс кайси укувчиларда уз-укзини тар­биялашда яъни уз устида онгли батартиб ишлашга эхтиёж пайдо бул­гандагина,тарбя жараёнини самарали деб хисобласа булади.Укувчи­ларни айникса,урта ва катта ёшидагиларни уз билим ва малакалари­ни мустакил оширилишларига йуллаш керак.
Тарбиянинг ижтимоий ҳаёт ва меҳнат билан бирлик принципи
Ijtimoiy hayot va mehnat bilan birlik prinsipi. Ushbu prinsipning mazmuni tarbiyalanuvchini ijtimoiy hayotning faol ishtirokchisi qilib tarbiyalashni nazarda tutadi. Jumladan, tarbiyalanuvchilar davlat ramzlarini mazmun-mohiyatini bilishi, madhiyani yoddan aytib berishi, vatani tarixini, davlat tilini bilishi, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish ko‘nikmasi bo‘lishi, milliy urf-odatlarni bilishi va boshqalar talab etiladi. Shuningdek, tarbiyachi ijtimoiy hayotda bo‘layotgan voqealardan xabardor bo‘lishi hamda tarbiyalanvchilarga axborotlarni to‘g‘ri tahlil qilib berishi kerak bo‘ladi.
Tarbiyada insonparvarlik prinsipi. Ushbu prinsip tarbiyalanuvchi shaxsiga nisbatan talabchanlik va hurmat bilan yondashishni talab qiladi. Jumladan, tarbiyalanuvchilarga nisbatan talabchanlik ularning yosh va individual xususiyatlariga mos bo‘lishi bilan birgalikda, oqilona va puxta o‘ylab ko‘rilgan bo‘lishi kerak. Tarbiyalanuvchiga ruhiy azob va jismoniy jazo bermaslik ham ushbu prinsipning asosiy qoidasi sanaladi.Tarbiyalanuvchilarga xususiy yondashuv. Eramizdan avvalgi davrda Qadimgi Yunonistonda faylasuf-pedagoglar tarbiyada yosh va individual psixologik xususiyatlarni hisobga olib tarbiya metodlarini qo‘llashni bilishgan hamda tarbiya jarayonida buni e’tiborga olishgan. So‘nggi yillarda pedagoglar va psixologlarning tadqiqot natijalariga ko‘ra, tarbiya jarayonida nafaqat yosh va individual psixologik xususiyatlarini hisobga olishni, balki tarbiyalanuvchilarning o‘ziga xosligini hisobga olib tarbiya jarayonini tashkil qilish kerakligi ta’kidlanadi. Tarbiyalanuvchiga xususiy yondashuv, deganda tarbiyalanuvchining hayotiy ko‘rsatmalari, qiziqishlari, orzulari, maqsadlari, biror xatti-harakatga keltiruvchi motivlari kabilardir. Demak, tarbiyachi tarbiya jarayonini tashkil qilishda tarbiyalanvchilarning yuqoridagi jihatlarini ham hisobga olishi muhimdir.Tarbiyaning bir maqsadga qaratilganligi. Tarbiyaning bir maqsadga qaratilganligi deganda, oila jamiyat va ta’lim muassasasining shaxs tarbiyasida maqsadlarining birligi tushuniladi.