Тошкент ахборот технологиялари университети карши филиали ижтимоий-гуманитар фанлар кафедраси Х. Ж. Рузиев «Иқтисодиёт назарияси»

19-МАВЗУ: ИҚТИСОДИЁТНИНГ ЦИКЛЛИЛИГИ (2-соат).
Маъруза режаси:
1. Цикллилик - иқтисодий тараққиётнинг умумий шакли эканлиги.
2. Иқтисодий циклнинг фазалари.
3. Иқтисодий инқироз мазмуни.
4. Ўзбекистонда инқирозли жараёнларнинг намоён бўлиш хусусиятлари ва уни бартараф
этиш йўллари.
Таянч иборалар: Иқтисодий мувозанат - иқтисодий жараёнлар, ҳодисаларнинг
икки ёки бир неча томонининг бир-бирига мос келиш ҳолати. Хусусий мувозанатлик - бу
иккита ўзаро боғлиқ бўлган иқтисодий кўрсаткичлар ёки иқтисодиёт томонларининг
миқдоран тенг келиши. Умумий мувозанатлик - иқтисодий жараёнлар, ҳодисаларнинг икки
ёки бир неча томонининг, энг аввало ялпи талаб ва ялпи таклифнинг бир-бирига тенг келган
ҳолати. Рецессион фарқ - ялпи сарфларнинг соф миллий маҳсулот ҳажмидан кам бўлган
миқдори. Инфляцион фарқ - ялпи сарфларнинг соф миллий маҳсулот ҳажмидан ортиқча
бўлган миқдори. Мультипликатор самараси - бу соф миллий маҳсулотдаги ўзгаришнинг
ялпи сарфлардаги ўзгаришга нисбати. Иқтисодий мутаносиблик - иқтисодиётнинг турли
томонлари ва соҳалари ўртасида миқдор ва сифат ўлчамларнинг мос келишлик даражаси.
Иқтисодий инқироз - ишлаб чиқариш ҳажмининг кескин тушиб кетиши. Иқтисодий цикл
- ишлаб чиқаришнинг бир иқтисодий инқироздан иккинчиси бошлангунга қадар такрорланиб
турадиган тўлқинсимон ҳаракати. Турғунлик (депрессия) - ишлаб чиқаришнинг бир жойда
депсиниб туришини англатувчи ҳамда иқтисодий фаоллик жонланиши учун шарт-
шароитларнинг вужудга келишига имкон яратилувчи иқтисодий цикл фазаси. Жонланиш -
иқтисодий циклнинг ишлаб чиқаришнинг барқарор кенгайиб боришига ўтишини
тавсифловчи фазаси. Юксалиш - иқтисодий циклнинг иқтисодиётда тўлиқ бандликка
эришилиши, ишлаб чиқаришнинг инқироздан олдинги даражадан ҳам ортиб кетиши ва
тўловга лаёқатли талабнинг кенгайиб боришини тавсифловчи фазаси.