Тошкент ахборот технологиялари университети карши филиали ижтимоий-гуманитар фанлар кафедраси Х. Ж. Рузиев «Иқтисодиёт назарияси»

ишлаб чиқариш жараёнидир.
Чунки
ҳам товар ва хизматлар худди шу босқичда яратилади. агар ишлаб чиқарилмаса,
тақсимланадиган, айирбошланадиган ва ниҳоят, истеъмол қилинадиган нарсалар бўлмайди.
Иккинчи муҳим фаза эса
тақсимот жараёнидир.
Бу босқичда, энг аввало, ишлаб
чиқариш воситалари, капитал ва ишчи кучи, товар ва хизматларнинг алоҳида турлари, ишлаб
чиқарувчи тармоқлар, соҳалар, худудлар ва ниҳоят, корхоналар ўртасида тақсимланади.
Бундан ташқари, ишлаб чиқариш натажаси бўлган товар ва хизматлар, уларнинг пул
ҳолидаги кўриниши бўлган даромадлар ҳам тақсимланади. Тақсимот қанча адолатли ва тўғри
бўлса, ишлаб чиқаришнинг юксалишига шунча ижобий таъсир кўрсатади, уни
рағбатлантиради.
Айирбошлаш жараёни
- такрор ишлаб чиқаришнинг муҳим фазасидир. Меҳнат
тақсимоти окибатида айрим гуруҳ кишилар товар ва хизматларнинг маълум турларини

---

13
ишлаб чиқаришга, етказиб беришга, айрим гурухлари эса бошқа турдаги товарларни ишлаб
чиқариш, етказиб бериш бўйича ихтисослашадилар. Ҳар бир товар тўрини ишлаб чиқарувчи
ўз товарини сотиб, ўзига керакли бўлган бошқа товар ёки хизматларни сотиб олади.
Натижада турли хил йўналишдаги шплаб чиқарувчилар ёки хизмат кўрсатувчилар ўртасида
иқтисодий алоқа - айирбошлаш, пул орқали олди-сотди жараёни содир бўлади.
Иқтисодиётда такрор ишлаб чиқаришнинг охирги фазаси
истеъмол жараёнидир.
Бу
жараёнда товарлар ва хизматлар турли кишилар, гуруҳлар томонидан истеъмол қилиниб,
уларнинг эҳтиёжларини қондирадилар. Истеъмол икки турда бўлади: ишлаб чиқариш
истеъмоли ва шахсий истеъмол. Ишлаб чиқариш истеъмолида ишлаб чиқариш воситалари
(капитал) ва ишчи кучидан фойдаланилиб, унумли истеъмол қилинади. Шахсий истеъмол
жараёнида эса истеъмол буюмлари пировард фойдаланилиб, улар йўқотилади ва ўрнига яна
янгисини ишлаб чиқариш зарурияти пайдо бўлади.
Шундай қилиб, товар ва хизматлар, ресурслар ҳаракати доимо тўхтовсиа такрорланиб
турадиган жараёндир. Бу жараённи ушбу чизмада тушуниш осонроқ бўлади.