2-Amaliy mashg’ulot. Turli oziq-ovqat maxsulotlari ishlab chiqarishda qo’llaniladigan xom ashyo turlarini o’rganish. Tayanch iboralar

ALKOGOLLl ICHIMLIKLAR 
Alkogolli ichimliklar deb tarkibiga etil spirti (alkogol) kirgan ichimliklarga 
aytiladi. Alkogolli ichimliklarga spirt, araq, likyor-araq mahsulotlari, rom, viski va 
vinolar kiradi. Oziqaviy etil spirti. Tarkibida kraxmal yoki qand mavjud boigan 
xomashyolardan tayyorlanadi. Tarkibidagi aralashmalari va quvvatiga qarab 
rektifikatsiyalangan spirt quyidagi navlarda ishlab chiqariladi; Ekstra, oliy va I 
navli. Rektifikatsiyalangan etil spirti (С^Н^ОН) begona ta’m va hidlarga ega 
bo‘lmagan, rangsiz tiniq suyuqlik. Ekstra navli spirt faqat kondension (qo‘yilgan 
talablarga javob beradigan) bug‘doydan tayyorlanadi. Bunday spirtning quvvati 
(tarkibidagi alkogol miqdori) 96,5%, oliy tozalikdagi spirtniki-96,2%, I navli 
spirtniki esa-96,0% ga teng. Barcha turdagi araq va likyor-araq mahsulotlarini 
tayyorlash uchun oliy darajali tozalikdagi rektifikatsiyalangan spirtdan 
foydalaniladi. 

---

Araq 
-rektifikatsiyalangan spirtni yumshatilgan suv bilan aralashti rib olinadi. 
Suv-spirt aralashmasi faollashtirilgan (aktivatsiyalangan) ko‘mir bilan ishlanadi va 
araqqa yoqimsiz hid va ta’m beruvchi va cho‘kma hosil qiluvchi aralashmalardan 
tozalash uchun (sivush moylari, aldegidlar, mexanik aralashmalar) filtrdan 
o'tkaziladi. Ta’mini yumshatish va yaxshilash uchun nomlanishiga qarab araqqa 
kam miqdorlarda invert shakar, soda va limon kislotasi, shakar va 
yog‘sizlantirilgan sut va boshqalar qo‘shiladi. 
Likyor-araq
mahsulotlariga nastoyka, nalivka, punsh, likyor va shu kabi 
ichimliklar kiradi. Nastoykalar achchiq, balzam, shirin va yarimshirin holda ishlab 
chiqariladi. 
A c h c h i q n a s t o y k a l a r va b a l z a m l a r kuchli alkogolli ichimliklar 
(tarkibida 30-60% spirt mavjud) hisoblanadi. Ular spirtli shiralarga va xushbo'y 
spirtlarga rang beruvchi moddalar, efir moylari, ta’mini yumshatish uchun 1 % 
gacha shakar qo‘shib tayyorlanadi. Y a r i m s h i r i n n a s t o y k a l a r nordon 
ta’mi bilan farq qilib, tarkibida 30-40% spirt va 9-10% shakar bo‘ladi. S h i r i n n 
a s t o y k a l a r meva- rezavorlardan tayyorlangan m о r s I a r n i 
rektifikatsiyalangan spirt bilan aralashtirib, shakar, kislotalar, patoka va rang 
beruvchi moddalar qo'shib tayyorlanadi. 
Rom
-bu kuchli alkogolli ichimlik bo‘lib, shakarqamish' shakari yoki 
shakarqamish melassasini bijg‘itish natijasida olingan spirtdan tayyorlanadi. Rom 
spirti 50% li quvvatgacha distillangan suv bilan suyultiriladi va yangi eman 
bochkalarda 5 yil davomida saqlanadi. Rom o‘ziga xos hidli, biroz kuydiruvchi 
ta’mli, och jigar rangli tiniq eritma bo‘lib, tarkibida 45 % spirt va 2% qand bo'ladi. 
Viski
-tarkibida 45% spirt bo‘lgan quvvatli spirtli ichimlik hisob- lanadi. Viski 
dondan tayyorlangan (arpa, makkajo‘xori yoki ularning aralashmasi) spirtni 
kuydirilgan (ichki tomonidan) bochkalarda 3-10 yil davomida saqlab tayyorlanadi. 
Viski och jigar rangi, don va kuyindiga xos bo‘lgan hidi bilan ajralib turadi. 
Likyor-araq mahsulotlarining sifati degustatsiya va tajriba usullari bilan aniqlanadi. 
Araq va likyor-araq mahsulotlari tiniq, har birining nomiga mos keluvchi rangga, 
ta’mga va xushbo‘ylikka ega bo‘lishi kerak. Araq va likyor-araq mahsulotlarining 
sifatini baholashda organolep- tik usulda tashqi ko‘rinishi, mazasi va hidi 
aniqlanadi. Ular shisha, sopol yoki chinni idishlarga quyiladi. Idishlarning og‘zi 
po'kak yoki polietilen tiqinlar, plastmassa yoki aluminiy qalpoqchalar bilan 
berkitiladi. Quvvatli spirtli ichimliklar quruq, yaxshi shamollatiladigan xona- larda 
10-20 °C haroratda saqlanadi. Rang berilgan mahsulotlar qorong‘i joylarda 
saqlanishi kerak, chunki yorug‘lik ta’sirida bo'yovchi moddalar parchalanishi 
natijasida mahsulotning o‘ziga xos bo'lgan rangi o‘zgarishi mumkin. 

---