17-Mavzu: Nastoyka va eliksirlarni standartlash Reja

17-Mavzu: Nastoyka va eliksirlarni standartlash


Reja:
1. Nastoyka va eliksirlar haqida ma’lumot.
2. Nastoyka va eliksirlar sifatining nazorat tahlil ko’rsatkichlari


Darsning maqsadi: Nastoyka va eliksirlarni standartlash bo’yicha talabalar bilimini mustahkamlash. Arslonquyruq nastoykasini standartlash

Nastoyka deb, o‘simlik va xayvon mahsulotlaridan har xil konsentratsiyali spirt, spirt-efir yordamida olingan ajratmalarga aytiladi. Nastoykalar odatda 1:5 va 1:10 nisbatda tayyorlanib, dorixonalarga tayyor holda keltiriladi. Suyuqliklar poroshok tarkibiga qo‘shib tayyorlanganda, ularning sochiluvchanlik darajasiga ta‘sir etmasligi kerak. Agarda sochiluvchanligi talabga javob bermasa, u holda quyidagi ikki usulning biridan foydalaniladi:

Tindirmalar (nastoykalar) Tincturae
Tindirmalar –bu dorivor o‘simliklardan issiqlik ta‘sir ettirmay va ekstragentni yo’qotmay tayyorlanadigan suv –spirtli yoki spirtli rangli ajratmalardir.
Tindirmalar olishda turli usullardan foydalaniladi: matseratsiya, kasrli matseratsiya, perkolyatsiya va b.
Tindirmalar quyidagi ko‘rsatkichlar bo‘yicha taxlil qilinadi:
- spirt miqdori (GF XI, 1, 26 b.) yoki zichligi (GF XI, 1, 24 b.);
- quruq qoldiq;
- ogir metallar;
- ta‘sir etuvchi moddalar (xususiy maqolada ko‘rsatilgan bo‘ladi).

1. Poroshok tarkibidagi nastoykani ta‘sir etuvchi moddasi uchmaydigan bo‘lsa (masalan, belladonna nastoykasi) u holda poroshok qizdirilgan hovonchada tayyorlanadi.

2. Poroshok tarkibidagi nastoykani ta‘sir etuvchi moddasi uchsa (masalan, valeriana nastoykasi), u holda poroshokka indifferent modda (qand, sut qandi) qo‘shib tayyorlanadi. Indifferent modda poroshok tayyor bo‘lguncha qo‘shiladi va qancha olinganligi retsept hamda signaturada ko‘rsatiladi.
Nastoyka tarkibidagi spirt quvvatini qaynash harorati bo'yicha aniqlash
Qaynatish uchun mo'ljallangan idishga 40 ml nastoyka solinib, unga nastoykani bir me'yorda qaynashini ta'minlash uchun chinni yoki ingichka shisha naycha bo'lakchalari solinadi. Idishga termometr shunday tushiriladiki, uning simobli qqismi suyu?likka 2-3 mm botib turishi kerak. So'ngra nastoyka bir tekisda qaynagunga qadar qizdiriladi va harorat o'zgarmas holga etgandan so'ng 5 daqiqa vaqt o'tgach, termometr ko'rsatkichi yozib olinadi. Topilgan qaynash haroratini bosimga to'g’ri kelishini aniqlash uchun barometr ko'rsatkichi ham yozib olinadi.