2-Amaliy mashg’ulot. Turli oziq-ovqat maxsulotlari ishlab chiqarishda qo’llaniladigan xom ashyo turlarini o’rganish. Tayanch iboralar

Ferment preparatlari.
Ferment preparatlari mikroorganizmlar yordamida 
olingan fermentlarning konsentratlari bo‘lib, shu bilan bir- galikda ularning 
tarkibida fermentlardan tashqari ballast moddalar ham mavjud. Ferment 
preparatlari 
oziq-ovqat 
ishlab 
chiqarishda 
biokimyoviy 
reaksiyalarning 
katalizatorlari sifatida ishlatiladi. 
Saxarin.
Erish harorati 220 °C bo‘lgan shirin, rangsiz kristallardan iborat. 
Kimyoviy strukturasiga ko‘ra saxarin-ortosulfobenzoy kislotasi- ning imidi 
hisoblanadi. Sanoatda ortotoluolsulfamidni oksidlab olinadi. Saxarin suvda yomon 
eriydi. Suvda qaynatilganda shirin ta’mini yo'qotadi. Ishqorlar ta’sir etganda suvda 
yaxshi eruvchi natriy tuzini hosil qiladi. Shunday tuz ko'rinishida saxarin savdoga 
chiqariladi. Saxarin organizm tomonidan hazm boimaydi va butunlay chiqib 
ketadi. Undan faqatgina qandli diabet bilan kasallangan bemorlar uchun 
mo'ljallangan oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarishda foydalaniladi. Saxarin 
shakarga nisbatan 500 marta shirinroq. Saxarin kristallari begona hidga va 
aralashmalarga ega bo‘lmasligi, tarkibida ortosulfobenzoy kislotasining imidi 92% 
dan kam bo'lmasligi kerak. Saxarinning sifati uning (210 °C dan kam bo‘lmagan) 
erish haroratiga qarab nazorat qilinadi. 
Yordamchi materiallar.
Oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarishda alohida 
yordamchi materiallardan foydalaniladi. Ularga parafin, talk, silikon va boshqalar 
misol bo'ladi. Parafin. Parafin deb to‘g‘ri tuzilishga ega bo'lgan, yuqori molekulali 
uglevodorodlar aralashmasidan iborat neftni qayta ishlash mahsulotiga aytiladi. 
Parafin neftning parafinsimon turlarining yog‘li distillatlaridan kristallash yo‘li 
bilan olinadi. Parafinning umumiy formulasi ko‘rinishida bo‘lib, n ning qiymati 19 
dan 35 gachani tashkil etadi, uning molekular massasi 300-500 ga teng. 
Tozalangan parafin-hidsiz, ta’msiz, yog‘simon, suv va spirtda erimaydigan, 
organik erituvchilarda oson eriy- digan mahsulotdir. Erish harorati 50-54 °C ga 
teng. Parafin kimyoviy jihatdan turg'un modda hisoblanadi. 
Qandolatchilik sanoatida parafin draje va karamel «jilosi»ning asosiy tarkibiy 
qismi sifatida ishlatiladi. Bundan tashqari parafin yana qandolat massalarini turli 
yuzalarga yopishib qolishining oldini dish, shuning bilan birga qandolat 

---

mahsulotlarini o'rashda va tamg‘alashda ishlatiladigan qog‘ozni parafinlash uchun 
ham ishlatiladi. Oziq-ovqat sanoatida yuqori darajada tozalangan, hidsiz, oq 
kristall- simon ko‘rinishdagi parafindan foydalanish mumkin. Tarkibida yog‘ 
miqdori 0,5% dan oshmasligi, mexanik aralashmalar va suv bo'lmasligi kerak. 
Oziqaviy parafinga qo‘yiladigan asosiy talablardan biri-tarkibida kanserogen 
ta’sirga ega bo'lgan oltingugurt, fenol va 3-4-benzopiren bo‘lmasligi kerak.