«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

8.8-rasm. Izobaralar xarita-
sini tuzish sanasiga bosim-
larni grafik usulda keltirish 
sxemasi 
1 – quduqlardagi 
bosim; 2 – bosim pasayi-
shining o’rtasha (xrono-logik) 
egri shizig’i; 3 – №1 va №2 
quduqlarda 
hisoblangan 
bosimlar nuqtalari; 4 – №1 va 
№2 quduqlarda aniqlanadigan 
bosimlar

---

207 
Tog’ jinslarining yotish qiyaligi ta’siri 
natijasida bosimlarning o’zgarishi izobaralar 
xaritasi tuzishda qabul qilingan aniqlikdan 
(0,05 MPa va undan kam) ortib ketgan 
barcha holatlarda bosimni dengiz sathiga 
keltirish lozim. 
Dengiz sathiga keltirilgan bosimni 
kelgusida 
keltirilgan 
izobaralar
deb 
ataymiz. Keltirilgan izobaralarni quyidagi 
sxema 
bo’yicha 
hisoblash 
mumkin. 
Aytaylik, quduqda o’lchangan statik qatlam 
bosimi r ga teng bo’lsin. Bu bosim uchun 
unga ekvivalent (teng) bo’lgan neft (yoki 
suv) ustuni balandligi quyidagi formula 
bo’yicha hisoblanadi: 
ρ
100р
h

,
(8.13) 
bunda 


neft (yoki suv) zichligi. 
Hisoblangan neft ustuni balandligi (neft quduqlarida neft ustuni balandligi 
bo’yicha hisoblash qulay) berilgan quduqning qatlam ustki qismidan hisobga olinib, 
keltirilgan izobara aniqlanadi (8.10-rasm). Dengiz sathidan pastda joylashgan izobara 
«manfiy», yuqoridagisi «musbat» ishora bilan yoziladi. Keltirilgan izobara tegishli 
ishora bilan quyidagi formula yordamida aniqlanadi: 





H
L
h
, 
(8.14) 
bunda h 

quduq tubi bosimiga teng bo’lgan suyuqlik ustuni (qatlamning ustki 
qismigacha), m; L 

quduq og’zidan qatlamning ustki 
qismigacha bo’lgan masofa, m; N 

quduq og’zining 
mutlaq balandligi, m; 


keltirilgan izobara (tegishli 
ishora bilan), m.