«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

 
 
8.1.3. Qatlamning bosimini taqqoslash tekisligiga keltirish 
 
Qatlam bosimini taqqoslash tekisligiga 
keltirish odatda konni ishlatishni loyihalash 
va turli gidrodinamik hisoblashlar vaqtida 
amalga oshiriladi. Bunda shartli yuza 
sifatida 
suv-neft 
tutash 
yuzasining 
boshlang’ich holati qabul qilinadi va quduq 
bo’yicha barcha bosim shunga keltiriladi. 
Shunday hisoblashlar keyinchalik ham suv-
neft tutash yuzasi holatining o’zgarishiga 
qarab amalga oshiriladi. 
Quduqdagi bosimni suv-neft tutash 
yuzasidagi bosimga keltirish sxemasi 8.4-
rasmda ko’rsatilgan. 1-quduq qatlamning 
neftli qismini ochgan va R
N

bosimi qayd 
qilingan. 2-quduq qatlamning suvli qismini 
ochgan va R
S

bosimi qayd qilingan. Suv-neft tutash yuzasi holati ma’lum. Suv-neft 
tutash yuzasidagi bosimni hisoblash quyidagi formula orqali amalga oshiriladi: 
neftli quduqlar uchun 
n
n
SNTYu
n
SNTYu
ρ
100
)
h
h
(
р
р



,
(8.6) 
bunda 

n

neftning zichligi; 
suvli quduqlar uchun 
s
SNTYu
s
s
SNTYU
ρ
100
)
h
(h
р
р



(8.7) 
bunda 

s

suvning zichligi. 
 
 
 
 
 
8.2. QATLAMNING BOSIMINI O’LCHAB TUTASH YUZALARNI 
ANIQLASH 
 
8.4-rasm. Quduqlardagi bosimni suv-
neft 
tutash 
yuzasidagi 
bosimga 
keltirish sxemasi 
1 – neft; 2 – suv

---

202 
Tutash 
yuzalarni 
bevosita 
o’lchash 
ma’lumotlari yo’q yoki etarli bo’lmagan sharoitda 
tutash 
yuza 
holatini 
qatlam 
bosimi 
ma’lumotlaridan foydalanib aniqlasa bo’ladi. 
Qatlamning gaz (quduq 1) va suv (quduq 2) 
qismini 
ochgan 
quduq 
(8.5-rasm) 
bosimi 
ma’lumotlarini bilgan holda, gaz uyumining gaz-
suv tutash yuzasi (GSTYU)ni etarli darajada 
to’g’ri aniqlasa bo’ladi. Gaz-suv tutash yuzasi 
holati quyidagi formula orqali hisoblanadi. 
s
SNTYu
s
g
s
ρ
100
)
h
(h
р
р



bundan 
s
ρ
)100
р
(р
h
h
g
s
s
GSTYu



. (8.8) 
Shu singari gaz-neft va neft-suv tutash yuzasini (8.6-rasm) quduqdagi bosimlar 
bo’yicha aniqlash uchun quyidagi nisbatni keltirib chiqarsa bo’ladi: 
1.
Gaz-neft tutash yuzasini aniqlash uchun 
n
GNTYu
n
g
n
ρ
100
)
h
(h
р
р



(8.9) 
bundan
n
g
n
n
NGTYu
ρ
)100
р
(р
h
h



. 
2.
Neft-suv tutash yuzasini aniqlash uchun 
100
ρ
)
h
(h
100
ρ
)
h
(h
р
р
s
SNTYu
s
n
n
SNTYu
n
s





bundan
n
s
n
s
n
n
s
s
SNTYu
ρ
ρ
)100
р
(р
ρ
h
ρ
h
h





. (8.10) 
Mazkur formulalarni keltirib chiqarishda gazli 
quduqning quduq tubidan to gaz-neft tutash 
yuzasigacha bo’lgan gaz ustunining bosimi inobatga 
olinmagan, chunki bu bosimning qiymati juda 
kichik; shuningdek, kollektor va uni to’yintiruvchi 
suyuqlik xususiyatlariga bog’liq kapillyar samara 
ham inobatga olinmagan. Bu formulalar neft va gaz 
uyumlarida kam harakatlanuvchi qatlam suvlari 
mavjudligida yoki qatlam suvining to’yinish hududidan to bo’shalish hududigacha 
qatlamda tabiiy bosim barqarorlashganda haqiqiy hisoblanadi. Ushbu formulalardan 
qatlamni ishlatishning faqat boshlang’ich bosqichida foydalanish mumkin.