«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

8.2-rasm. Qatlam bosimini aniqlash ushun 
qatlamning 
yotish 
shuqurligini, 
pezometrik yuza holatining va quduq 
og’zining o’zaro joylashish nisbati 
A, B, C 
– quduq og’zi; P.s. – pezometrik sath 
8.3 rasm. Strukturada joylashgan quduq-
larda bosimning taqsimlanish sxemasi 

---

200 
neft tutash yuzasidan to 2-quduq tubigacha bo’lgan 150 m balandlikdagi neft 
ustunining qarshi bosimini ayirish kerak. SHunda S nuqtadagi qatlam bosimi: 
6,65
0,9
100
150
100
100
9
р
с





MPa bo’ladi, 
bunda 0,9 

neft zichligi. 
Neftning statik ustuni quduq tubidagi hisoblangan 6,65 MPa qiymatli bosimga 
baravar, ya’ni u 
739
0,9
100
6,65
Н
st



m ga teng bo’lishi kerak. 
Bunda quduqdagi neftning statik sathi quduq og’zidan
h
st
=750-739=11 m chuqurlikda bo’ladi. 
3-quduq
gaz qalpog’ini ochgan. D nuqtadagi qatlam bosimini S nuqtadagi 
qatlam bosimidan 2-quduq tubidan to gaz-neft tutash yuzasigacha bo’lgan 150 m 
balandlikdagi neft ustunining qarshi bosimini ayirish yo’li bilan hisoblanadi. Bunda 
quduq tubidagi bosim: 
5,3
100
0,9
150
6,65
р




D
MPa bo’ladi. 
Bu yerda ustunning qarshi bosimi juda kichik qiymatga ega bo’lganligi uchun 
inobatga olinmagan. Topilgan qatlam bosimi (5,3 MPa), shuningdek, gaz uyumning 
yuqori qismidagi neftda gazning 
erish bosimi
deb ham hisoblanadi. 
4-quduq. 
Quduq tubi suv-neft chegarasida joylashgan. CHunki u 1-quduq 
tubidan 100 m yuqorida joylashgan. 1-quduq tubi bosimi 9 MPa ga teng bo’lsa, u 
holda 4-quduq (E nuqta)dagi bosim quyidagicha hisoblanadi: 
8
100
100
9
р
Е



MPa. 
Quduq tubidan neftning statik ustunining balandligi 
889
0,9
100
8
Н
st



m. 
Binobarin, quduq chuqurligi 800 m bo’lsa, u holda quduqdan neft oqib (favvora 
bo’lib) chiqadi. Quduq og’zi yopiq bo’lganda bosim 
0,8
100
0,9
89
р
KO



MPa bo’ladi. 
5-quduq 

quduq tubi dengiz sathidan 700 m chuqurlikda joylashgan (1-quduq 
kabi). Quduq tubi bosimi ham shu kabi 9 MPa ni tashkil etadi. Statik sath quduq 
tubidan 900 m balandlikda o’rnashishi kerak. CHunki 0,1 MPa bosim 10 m suv 
ustunining bosimiga mos keladi. Quduq chuqurligi 800 m, shuning uchun quduqdan 
suv otilib chiqadi. Yopiq quduq og’zidagi bosim 1 MPa ni tashkil etadi (suvning 
zichligi 1 ga teng bo’lganda). 
Shunday qilib, berilgan gidrostatik bosim ta’sirida strukturaning turli nuqtalarida 
qatlamning har xil qatlam bosimlari qaror topadi. Ularni taqqoslash uchun tanlangan 

---

201 
ba’zi bir shartli yuzaga keltirilgan bosimlardan foydalaniladi. Izobaralar xaritasi 
(qatlamning teng bosimlar xaritasi)ni tuzishda shartli yuza sifatida dengiz sathi (yoki 
suv-neft tutash yuzasi)ni qabul qilish qulay. Quduq bo’yicha barcha bosimlarni ham 
shunga keltirish lozim.