5-ma’ruza Gaz quduqlari konstruksiyalari Reja

5-ma’ruza
Gaz quduqlari konstruksiyalari
Reja
5.1. Quduqlarning vazifasi.
5.2. Gaz quduqlari konstruksiyalari.
5.3. Gaz quduqlari konstruksiyalari xususiyatlari.
Tayanch atamalar
Quduq, vertikal, qiya yo’naltirilgan, gorizontal quduq, quduqlar majmuasi, mahsulot haydaydigan, nazorat, pezometrik, yordamchi quduqlar, perforatsiya, ishlatish usullari, quduq konstruksiyasi.
5.1. Quduqlarning vazifasi.
Kichik kesim yuzasi va katta uzunlikka ega bo’lgan silindrik shakldagi tog’ inshooti quduq deb ataladi.

5.1-rasm. Quduq elementlari
Quduqning yerdan yuqori qismi usti, eng pastdagi oxirgi qismi tubi deb ataladi. Quduq tubidan ustigacha to’la bo’shliq qismi uning tanasi (stvoli) deyiladi.
Quduqlar asosan vertikal va qiya yo’naltirilgan shakllarda bo’ladi. Ayrim hollarda gorizontal quduqlar ham uchraydi.
Quduq neft, gaz va suv qatlamlarini yer yuzasi bilan bog’lovchi kanal hisoblanib, u yer ostidan neft, gaz yoki suvni olish uchun xizmat qiladi.
Neft, gaz va suv olish uchun mo’ljallangan quduqlar majmuasi mahsulot olinadigan (ekspluatasion) fond deb ataladi. Bundan tashqari mahsulot (suv yoki gaz) haydaydigan nazorat, pezometrik va shu kabi yordamchi quduqlar ham uchraydi.
Mahsulot haydaladigan quduqlar qatlam bosimini saqlab turish uchun, nazorat quduqlari esa maxsus asboblar yordamida neft yoki gaz uyumining ishlashini kuzatish uchun qo’llaniladi.
Bajaradigan vazifasidan qatiy nazar har bir quduq mustaqil devorga ega bo’lishi, qatlamlarni bir-biridan ajratib turishi zarur. Shu maqsadda har bir quduq burg’ulanib bo’lingandan so’ng, unga mustahkam po’lat quvurlar tushirilib quvur ortki qismi sement eritmasi bilan mustahkamlanadi.
Quduqning bajaradigan vazifasi, chuqurligi, burg’ulash texnikasi va texnologiyasi, hamda geologik sharoitlarga ko’ra, quduq devorini bir yoki bir necha quvurlar kolonnasi yordamida mustahkamlash mumkin. Bunda har bir kolonnaning ortida sement halqasining ko’tarilish balandligi har xil bo’ladi.
Quduqning tub qismi konstruksiyasi uning uyumda joylashgan joyi, qatlam tog’ jinslarining litologik va fizikaviy xossalari, qatlamning tepasida gaz va ostida suv mavjudligi va boshqa omillarga asosan tanlanadi.