O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Tomirlarni shikaslanishi
asosan kapilyarlarni ichki intima 
qavatida gialinlar cho’kib qolib, kapilyarlarni o’tkazuvchanligini buzadi 
va shu tufayli barcha a’zolarda tomirlarga bog’liq o’zgarishlar kelib 
chiqadi, bu tomirlarni spetsifik shikastlanishiga kiradi va tomirlar 
mikroangiopatiyasiga olib keladi. Misol uchun buyrak kapilyarlariga 
o’zgarish bo’lib, nefropatiya yoki ko’pgina a’zolarda, jumladan ko’z 
tubida angiopatiya ya’ni tekshirganda kapilyarlari kengayadi to’r parda 
kapillyarlari angiopatiyasi va h.k. Nospetsifik o’zgarishlarga tomirlarda 
rivojlanadigan ateromatoz o’zgarishlar kiradi.
Kapilyarlar tomonidan kapilyarlar angiopatiyasi rivojlanadi. Bazan 
oyoq tomirlari shikaslanib, terisida atrofiya, arteriya dorzalis pedisda 
pulsatsiyaning susayishi, oyoqlarida og’riq, paresteziya bezovta qilib 
turadi, 
harakatda 
oqsoqlanish 
(oqsoqlab 
yurish),
keyinchalik 

---

455 
kapilyarlarda shunchalik o’zgarish bo’ladiki, almashinuv butunlay 
buzilib gangrena (diabetik tovon) ga olib keladi.

Suyak mushak tizimi
: qandli diabetning dekompensatsiya davrida 
mushaklar atrofiyaga uchraydi va osteoparozlar kuzatiladi. 
Bemorlarni ko’zdan
kechirganda teri qizargan, asosan yuz, yonoq 
sohalari va peshona sohasi. Periferik tomirlar to’ri kengayishi tufayli teri 
qoplamlari pushti rang tus oladi, lunjlari qizarishi, peshonasi, iyak osti 
qizaradi (rumyanets), kapilyarlar kengayishi (rubeoz) hisobiga, vitamin 
A almashinuvi buzilishi hisobiga qo’l kaftlari va oyoq tovonlari sarg’ish 
tovlanadi, aksariyat terida chipqonlar (qichishda tirnalish sababli), 
zamburug’li kasalliklar rivojlanadi, ayollarda tashqi jinsiy azolar 
sohasida qichish paydo bo’ladi va teri tarangligi yo’qoladi hamda 
quruq, sovuq, yiringli toshmalar ko’rishimiz mumkin. Badanda va 
oyoqlarda qiyin bituvchi trofik yaralar hamda oyoqda gangrena ko’rish 
mumkin (97 a va b surat).
97 surat
. a) b)