O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona Politexnika Instituti

Tayanch iboralar: pulni xarid quvvati, isloxot, revolvatsiya, devolvatsiya, denominatsiya, nulifikatsiya)

Amaliy mashgʻulot

7-MAVZU: PUL ISLOHOTLARI MAVZUSIDA TUZILGAN TOPSHIRIQLAR

Topshiriq №1: Quyidagi so’zlarga ta’rif bering.

Devalvatsiya –
Nullifikatsiya –
Revalvatsiya-
Denominatsiya –

Topshiriq №2: Savollarga javob bering.

Pul islohotlarini amalga oshirishning zarurligini belgilovchi omillar bu - ?
Pul islohotlarining muvaffaqiyatini ta’minlash shartlari bu - ?
Pul islohotlarini amalga oshirish usullari bu - ?
O‘zbekiston Respublikasida amalga oshirilgan pul islohotlari bu - ?

Topshiriq №3: Testlar

1. Pul islohotini o’tkazishning zarurligi nimada?
a) metal pulning iqtisodiyotda muomalada bo’lishini ta’minlash
b) davlatning xalqaro munosabatlarini yaxshilash maqsadida
c) davlatning siyosiy mustaqillikka erishishi sababli
d) qog’oz pullarning barqarorligini ta’minlash

2. Qanday pul islohotining turlari mavjud?

a) denominatsiya, devalvatsiya, revalvatsiya, nulifikatsiya
b) bir metal puldan ikkinchi metal pulga o’tish, pul tizimining bir shaklidan ikkinchi shakliga o’tish, milliy valyutalarni oltinga yoki kumushga almashtirishni joriy etish
c) urushlar davrida muomalada katta miqdordagi qog’oz pullar va banknotalarni chiqarilishi natijasida o’tkaziladigan islohot
d) dematerilizatsiya, demonetizatsiya

3. Qachon Yevropada mis tangalardan kumush tangalarga o’tish jarayoni tugallandi?

a) XVI-XVII
b) X-XI
c) XII-XIII
d)V-VI

4. Qachon Yevropada kumush tangalardan oltin tangalarga o’tish jarayoni tugallandi?

a) XVI-XVII
b) V-VI
c) XVIII
d) XII

5. Denominatsiya

a) amaldagi pul belgilarini yaroqsiz deb e’lon qilish va muomalaga yangi valyutani chiqarish
b) milliy valyutaning qadrini xorijiy valyutaga nisbatan pasaytirish
c) milliy valyutaning qadrini xorijiy valyutaga nisbatan pasaytirish
d) eski pul birligini yangi pul birligiga ma’lum nisbatda almashtirish

6. 1934-1974 yillarda1 dollar qancha oltinga teng bo’lgan?

a) 0,78 gr oltin
b) 0,18 gr oltin
c) 0,88 gr oltin
d) 0,98 gr oltin

7. 1934-1974 yillarda 1 unsiya qancha gramm oltinga teng bo’lgan?

a) 30,1 gramm
b) 21,1 gramm
c) 61,1 gramm
d) 31,1 gramm

8. 1934-1974 yillarda 1 unsiya qancha dollarga teng bo’lgan?

a) 20 dollar
b) 15 dollar
c) 35 dollar
d) 30 dollar

Mustaqil ta’lim

1-masala)

Ma’umki, 2019 y. yalpi milliy mahsulot hajmi 3549,6 mlrd DM, pul massasi (agregat M1) - 916,9 mlrd DMni tashkil qilgan. Pul muomalasi tezligini aniqlash talab etiladi.
Echim. Keltirilgan formuladan kelib chiqib, pul muomalasi tezligi quyidagicha bo’ladi: 5,87 = 3549,6:916,9.

2-masala)

Jadval ma’lumotlari asosida aniqlang:
1) har yili pul muomalasi tezligi qanday;
2) pul muomalasi tezligi o’zgarishida qanday tendentsiya kuzatilmoqda?
Bunda shuni e’tiborga olish kerakki, pul muomalasi tezligining o’sishi pul massasi ortishiga teng, bu esa inflyatsiya jarayonlarining kuchayishiga xizmat qiladi.

Yillar	YaMM mlrd DM	Pul massasi (agregat Ml), mlrd DM
2018	3601,1	938,0
2019	3678,6	1042,1

Real YaMMni (yoki YaMM o’zgarmas narxlarida yalpi ichki mahsulot) tavsiflash uchun deflyatordan foydalaniladi. Deflyator bu – narx o’sishi indekslaridan biri bo’lib, u o’zgarmas narxlarga qayta hisoblash koeffitsientini ifodalaydi.

bu yerda:
T – joriy narxdagi YaMM (YaIM);
N – o’zgarmas narxlarda YaMM (YaIM).

Testlar

1. “Emissiya qilish” va “muomalaga pul chiqarish” termenlari ma’nosi jihatidan bir – biridan farqi mavjudmi?
A)Deyarli farq mavjud emas
B)Tubdan farq qiladi
C)Qisman farq qiladi
D) Qo’llanilishida farq mavjud

2. Plastik kartalarning qulayligi qanday javobda noto’g’ri berilgan?

A) Olib yurishda va foydalanishda qulay
B)Yo’qotib qo’ysangiz ham pulingiz saqlanib qoladi
C) Banklarning xarajat qiladigan mablag’lari tejaladi
D) Istagan miqdorda va paytda naqdlashtirish mumkin

3. O’zbekiston tijorat banklarida elektron to’lov tizimi qachon joriy etildi?

A) 1995 yil dekabr oyida
B)1996 yil aprel oyida
C) 1997 yil mart oyida
D) 1998 yil mayda

GLOSSARIY