O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta'lim vazirligi

Tomoq (isthmus faucium). 
Tomoq - tanglay yoysimon boy- 
lam lari, yum shoq tanglay va til ildizi bilan chegaralangan 
bo‘shliqdir. Tomoq og‘iz bo‘shlig‘ini halqum bilan boglaydi. 
Oldingi boylam m. palatoglossus, orqa boylam m. palatopharyngeus 
hisobiga hosil boTadi. M. palatoglossus yumshoq tanglaydan 
boshlanib, til ildiziga kelib birikadi va qisqarganda tomoq teshigi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

torayadi, m. palatopharyngeus yumshoq tanglaydan boshlanib, 
halqumning chekka qirrasiga birikadi va qisqarganda halqumning 
pastki qismi va hiqildoqni ko'taradi. Boylamlar orasida xaltacha 
bo'lib, ularda bodom cha bezlari joylashgan. U ning tubini 
m.constrictor pharyngis superior va halqum fassiyasi tashkil qiladi 
(21-rasm).
21-rasm Og‘iz bo'shlig'i
(lunjlar kesib tashlangan)
1)
yuqori lab;
2)
yuqori lab yuganchasi;
3)
milk; 4) yuqori tishlar;
5)
qattiq tanglay;
6)
yumshoq tanglay;
7)
tanglay-til ravog'i;
8)
tanglay-halqum ravog'i;
9)
tanglay murtagi;
10)
lunj kesmasi;
11)
pastki tishlar;
12)
milk;
13)
pastki lab;
14)
pastki lab yuganchasi;
15)
til (til orqasi);
16)
tomoq.
Bodomcha bezlari — limfoid to'qim a to'plam i hisoblanadi. 
Uning ichki yuzasi tom oq tom on erkin o'sib turadi va ko‘zga 
yaxshi tashlanadi. Tashqi yuzasi esa biriktiruvchi to'qim a orqali 
xaltacha tubi bilan birikib ketgan. Bodom cha bezlari yon 
m ushaklar bilan birikkan. Shuning uchun uning yallig'lanishi 
yutinganda og‘riq sezgisini paydo qiladi.
Bodomcha bezlarida ko‘pgina kistasimon hosila (lakuna) lar 
mavjud bo'lib, ularning yalligianishi natijasida ko'plab yiring 
to ‘planadi. Bodomcha bezlarini olishda(tonzill ektomiyada) juda 
ehtiyot b o iish lozim, chunki undan 1,1 — 1,7 sm ichkariroq 
masofadan ichki uyqu arteriyasi o ‘tadi.
Bodomcha bezlaridan 4 — 5 ta limfa tomirlari chiqadi. Ular 
til, halqum va boshning boshqa tomirlari bilan aloqa qiladi. 
Bodomcha bezlaridan keladigan limfa suyuqlig'i yuz venasi bilan
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ichki bo ‘yinturuq vena q o ‘shilish joyidagi limfa tugunlariga 
quyiladi. Limfa tuguni tashqaridan qaraganda to ‘sh-o‘mrov- 
so‘rg‘ichsimon muskulning yuqori va o ‘rta 1/3 oldingi qirrasida 
(chetida) yotadi. Bundan tash q ari, bodom cha bezlaridan 
yig‘ilgan limfa suyuqlig‘i pastki jag‘ osti, quloq oldi, halqum 
orti limfa tugunlariga ham quyiladi. Bodomcha bezlari bir necha 
boshqa bezlar bilan birga halqumni o ‘rab turgan limfoid halqa 
tarkibiga kiradi: (tonsilla palatina et pharyngea, tonsilla lingualis, 
tonsilla tubaria lar shular jumlasidandir).
Bodomcha bezlarini qon bilan asosan tanglayning ko‘tariluvchi 
arteriyasi (uning alohida shoxi) ta’minlaydi. Tashqi uyqu arteriyasi 
yoki halqumning ko‘tariluvchi arteriyasi shoxlaridan ham qon oladi. 
Bodomcha bezlari vena qon tomirlar tutamlari tarzida (alohida bo‘lishi 
ham mumkin) undan chiqib ichki va chekka qanotsimon mushak- 
lar orasida joylashgan vena tutamiga qo‘shiladi.
Bodomcha bezlari til - halqum, til, adashgan nervlar va 
simpatik nerv tizimi yon shoxlari hamda qanot-tanglay nerv 
chigali tomonidan innervatsiyalanadi.
OG‘IZ BO‘SHLIG‘INING YOSHGA BOG‘LIQ HOLDA 
0 ‘ZGARISHLARI
1. Yosh bolalarda (chaqaloqlarda) og'iz dahlizi og‘iz bo‘shli- 
g‘idan milk tog‘aylari bilan chegaralangan. Chaqaloqlarda og‘iz 
bo‘shlig‘i ancha kichik (tor), chunki hali tishlar chiqmagan, 
jag‘lar kichik bo‘ladi. Og‘iz dahlizini til to ‘la to ‘ldirib turadi. Bola 
o ‘sa borishi bilan jag‘lar kattalasha boradi, og‘iz bo‘shlig‘i tubi 
chuqurlashib, tanglay gumbaz shaklini oladi.
2. Til shilliq pardasi pastda o‘rta chiziq bo‘ylab pastki jag‘ 
suyagiga tortilgan yugan hosil qiladi. Yugan yosh bolada kalta 
bo‘lgani uchun tilning ozod harakatiga to'sqinlik qiladi va bola 
sutni yutishda qiynaladi.
Yuzining xususiy fassiyasi — quloq oldi — chaynov sohasida 
ancha yupqa bo'lganligi hamda ichki qavatida nuqsonlar mavjudligi 
sababli yallig‘lanish (yiringning) atrofga tarqalib ketishiga imkon 
yaratadi. Tashqi eshituv kanali tomon fassiyasi ancha kuchsiz 
rivojlangan bo‘lib, parotit (quloq oldi so‘lak bezining yallig‘lanishi) 
da yiring tashqi eshituv kanaliga oson teshib o'tishi mumkin.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---