O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta'lim vazirligi

Burunning qo‘shimcha bo‘shliq (pazuxa) lari. 
Bumn bo‘shlig‘i 
bilan bog‘langan bir necha bo‘shliqlar mavjud, ular bumnning 
qo‘shimcha bo'shliqlari hisoblanadi. Bumnning yuqori yo'liga 
ponasimon suyak tanasi bo‘shlig‘i va g‘alvirsimon suyak tanasi orqa 
qismining bo‘shlig‘i ochiladi. Bumnning o‘rta yo‘liga peshona va yuqori 
jag‘ suyagi bo‘shliqlari ochiladi. Shu joyga g‘alvirsimon suyakning 
oldingi va o‘rta qismlari bo‘shlig‘i ham ochiladi.
Bu bo‘shliqlaming ichki yuzasi ko‘p qavatli epiteliy hujayralari 
bilan qoplangan. Mazkur bo‘shliqlaming vena qon tomirlari tizimi 
miya qattiq pardasi venoz sinuslari bilan anastomoz hosil qiladi. 
Shuning uchun bu bo‘shliqlardan kalla bo‘shlig‘iga yalligManish 
jarayonining tarqalishi xavfi tug'iladi. Bumn bo‘shlig‘i pastki yo‘liga 
ko‘z yoshi bezi kanali ochiladi.
Yuqori jag‘ bo‘shlig‘i. 
U yuqori jag‘ suyagi tanasida joylashgan 
bo‘lib, embrional rivojlanishning 10-haftasidan boshlab shakllanadi. 
12—13 yoshda bo'shliq to‘la shakllanib bo'ladi. Katta yoshli kishilarda 
uning hajmi 4,2—30 sm ga teng. Yuqori jag‘ bo‘shlig‘ining 4 ta 
yuzasi bor: oldingi (1/2) yoki oldingi tashqi yuzasi (2/3), uning 
devori yupqa plastinkadan iborat bo‘lib, fossa canina ga to‘g‘ri keladi. 
Shu sohada n. infraoibitalis va shu nomli arteriya va vena qon tomirlari
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

joylashgan. Bo‘shliqning yuqori devorini ko‘z kosasining pastki devori 
tashkil qiladi. Shu joyda canalis infraorbitalis bo‘lib, undan shu 
nomli tomir-nerv tutami o'tadi. Bu joy suyagining juda yupqa, 
hatto yoriqli bolishi yiringli yalligianish (gaymorit) vaqtida nervga 
ta’sir etib, kuchli og‘riqni yuzaga keitiradi. Shu joyda to‘plangan 
yiringning ko‘z kosasiga yorib o ‘tish xavfi mavjud b o ia d i. 
Bo‘shliqning yuqori devori burun bo‘shlig‘i o‘rta yoiining yuqori 
qismi bilan bir xil balandlikda joylashgan. Ba’zan u pastroqda 
joylashib, burun o‘rta yoii ko‘z kosasi sohasiga kirib qolishi ham 
mumkin. Bunday hollarda Gaymor bo‘shlig‘ini punksiya. qilish 
jarayonida ignaning ko‘z kosasi bo‘shlig‘iga teshib o'tish xavfi paydo 
boiadi. Ayrim hollarda Gaymor bo‘shlig‘i gumbazi ko‘z kosasi pastki 
qirrasi qalinligigacha kirib borib, g'alvirsimon bo‘shliqni ytiqori va 
orqaga siqib qo‘yishi mumkin.
Bo‘shliqning pastki chegarasi pastki jag‘ alveolyar o'sim ta- 
sidan iborat bo ‘lib, u 2- kichik oziq va oldingi katta oziq tishlar 
ildiziga to‘g‘ri keladi. Tish ildizlari qisman bo‘shliq tomon shishib 
kitgan boMadi. Bo‘shliq bilan tish ildizi orasidagi suyak plastinkasi 
ancha yupqa boMganligi sababli tish ildizidan infeksiyaning Gay- 
mor bo‘shlig‘iga o‘tishiga imkon yaratadi. Gaym or bo‘shlig‘i tubi 
burun bo‘shlig‘i tubidan 1 — 2 mm yuqori, unga teng yoki biroz 
pastda joylashgan boMishi mumkin.
Gaym or bo‘shlig‘ining ichki devori o ‘rta va pastki burun 
yoMlariga taqalgandir. Bumn pastki yoMi devori ancha yupqa boMib, 
shu orqali Gaym or bo‘shlig‘ini punksiya qilish mumkin. Burun 
o ‘rta yoMi devori pardali tuzilishga ega, unda Gaym or bo‘shlig‘i 
bilan bogMaydigan teshik boMib, uning uzunligi 3—19 mm, 
kengligi 3—6 mmga teng. Shu bilan birga burun o ‘rta yoMiga 
g‘alvirsimon suyak bo‘shlig‘ining oldingi va o ‘rta qismi hamda 
peshona bo‘shlig‘i kichik teshik orqali ochiladi.
Gaym or bo‘shlig‘ining orqa devorini yuqori jag‘ suyagining 
do ‘mbog‘i tashkil qiladi. Shu yerda n. infraorbitalis, ganglion 
sphenopalatinum, a. maxillaris shoxlari yotadi. Ushbu devor 
orqali qanot-tanglay chuqurchasiga kirish mumkin. Bo‘shliqda 
to‘plangan limfa suyuqligM halqum orti va jag‘ osti limfa tugunlariga 
quyiladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---