O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta'lim vazirligi

KO‘Z KOSASI SOHASI - REGIO ORBITALIS
Ko‘z kosasi yon atrofdan suyaklar bilan o ‘ralgan bo ‘lib, 
to ‘rtburchakli piram ida shaklidagi botiq joydir. Ko‘z kosasi 
devorlari chidam li, lekin bo ‘sh (suyakdan oson ajraladigan) 
suyak usti pardasi bilan qoplangan. Ko‘z kosasi qirralari va 
teshiklarida suyak ust pardasi bo‘lmaydi.
Ko‘z kosasi bo‘shlig‘i ko‘rish teshigi (foramen opticum), 
yuqori ko‘z kosasi (fissura orbitalis superior) hamda pastki ko‘z 
kosasi yorig‘i (fissura orbitalis inferior) orqali qanot-tanglay va 
pastki jag‘ chuqurchalari bilan aloqa qiladi.
Ko‘z kosasi sohasi shartli ravishda ikki qismga ajratiladi (tashqi 
va xususiy qism).
Ko‘z kosasining tashqi qismi. 
U qovoqlar sohasi to ‘qimala- 
ridan tuzilgan bo ‘lib, ko‘z yorig‘ini chegaralab turadi. Bu soha 
tensi judayupqa, chekkalarida ki priklar hamdam eybal bezlari 
yo‘li joylashgan. Teri osti kletchatkasida yumshoq va yog‘li 
tuzilm alar yo‘q. Chuqurroqda joylashgan mushaklar qovoqlarni 
harakatga keltiradi. Ko‘z kosasi aylanma mushagi ko‘z yorig‘ini 
o ‘rab turadi. K o‘z kosasi ichki chekkasidagi (medial) mushaklar 
peshona suyagi, burun qismi va yuqori jag‘ ko‘z yoshi qirralariga 
birikadi. Bu mushaklar qisqarganda ko‘z yumiladi. Ular yuz nervi 
orqali innervatsiyalanadi.
Aylanma mushak ortida har bir qovoqda tog'ayli plastinkalar 
b o iib , ular ko‘z kosasi to 'sig i bilan bogiangan. Bu plastinkalar 
ichida tarzal bezlar y o ii yotadi.
Yuqori qovoqdan qovoqni ko‘taruvchi mushak paylari o'tadi 
(m. levator palpebrae superioris). Bu mushak ko‘z kosasi yuqori 
qirrasidan boshlanib, pastga va oldinga tusha boiib tutamlaiga bo‘linadi 
(oldingi va orqa tutamlar). Oldingi tutamlar yuqori qovoq terisiga 
biriksa, orqa tutamlar qovoq tog‘ayli plastinkasining yuqori chetiga 
birikadi.
Qovoqning tog‘ayli plastinkasi ortida yumshoq kletchatkadan 
so‘ng kon'yunktiva (ko‘z shilliq pardasi) joylashgan. Bu qovoqlar
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

chetida terining bevosita davomi hisoblanadi. U kon’yunktiva yorig‘i, 
gumbazi, to ko‘z olmasigacha kirib boradi.
Kon'yunktival xaltachaning yuqori gumbazi ortida, yuqori chetki 
burchagida ko‘z yoshi bezlari (glandula lacrimalis) joylashgan. Ko‘z 
yoshi bezlari orasiga qovoqni ko'taruvchi muskullar payi kirib, uni 
ikki qismga bo'ladi — yuqori va pastki qism. Bez yoii kon'yunktival 
xaltachaning yuqori qismi (qopi)ga ochiladi.
Ko‘z yoshi ko‘z shox pardasini yuvib, ko‘z yoshi koiiga yig‘i- 
lib, mayda kanalchalar orqali ko‘z yoshi xaltachasiga quyiladi. Ko‘z 
yoshi xaltachasi (saccus lacrimalis) ko‘z kosasi ichki devorida shu 
nomli suyak chuqurchasida joylashgan. Uning yuqori qismi berk, 
pastki qismi toraya borib, burun ko‘z yoshi kanaliga aylanadi va 
burunning pastki yo‘liga ochiladi.