O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta'lim vazirligi

Peshona bo‘shlig‘i. 
Peshona suyagi qalinligida joylashgan bu 
bo‘shliq (qosh yoyi ustki qismida) uchburchakli piramida shaklida 
pastga yo‘nalgan. U 5 — 6 yoshdan shakllana boshlab, 18—20 yoshga 
yetganda to‘la shakllanib boiadi. Katta yoshdagi kishilarda uning hajmi 
8 sm. Bu bo‘shliq yuqoridan qosh yoyi usti sohasiga, orbita yuqori 
qirrasi (1/3) gacha chekkaga (lateral), pastdan peshona suyagining 
burun qismigacha davom etadi. Bo‘shliqning oldingi devori qosh 
usti do‘mbog‘i hisoblanadi. Peshona bo‘shlig‘ining orqa devori biroz 
yupqa bo'lib, pazuxani kallaning oldingi chuqurchasidan ajratib 
turadi. Bo‘shliqning pastki devori ko‘z kosasining yuqori qirrasi va 
burun bo‘shlig‘ining bir qismi, ichki devori ikkala bo‘shliqni ajratib 
turadigan to‘siqdan iborat. Oldingi va orqa devor o'tkir burchak 
ostida qo‘shilgan bo‘lib, uning yuqori va yon devorlari bo‘lmaydi. 
7% odamlarda peshona bo‘shlig‘i boimaydi. Ikkala bo‘shliq orasidagi 
to‘siq 51,2% hollarda o'rtacha holatni egallaydi. Ayrim hollarda to‘siq 
butunlay boimaydi. Peshona bo‘shlig‘i alohida kanal orqali yuqori 
jag‘ bo‘shlig‘i teshigi oldida burunning o‘rta yoiiga ochiladi.
Ushbu kanal voronkasimon tuzilishga ega b o iib , undan 
bo ‘shliqdagi shilimshiqlar oqib chiqadi.
Peshona bo‘shlig‘i ayrim hollarda Gaymor bo‘shlig‘iga ochilishi 
mumkin. Limfa yoilari limfa suyuqligini bumn bo‘shlig‘i tomirlari 
yoki bosh miyadagi o ‘rgimchaksimon bo ‘shliqqa quyadi.
BURUN SOHASINING YOSHGA BOG‘LIQ HOLDA 
0 ‘ZGARISHLARI
1. Yangi tu g ilg an chaqaloqlarda bum n b o ‘shlig‘i yetarli 
darajada rivojlanm agan, y a 'n i u ju d a to r b o ia d i. Burun 
chig‘anoqlari bo'shliqni to ‘rtga b o iib , yuqoridagi bo‘shliq sekin- 
asta yo‘qolib ketadi. Yosh bolalarda pastki bum n y oii boim aydi, 
u 6 yoshdan boshlab shakllana boshlaydi. Shuning uchun 
chaqaloqlar bum nning o ‘rta y o ii orqali nafas oladilar. 7 yoshdan 
boshlab nafas asosan pastki bum n y o ii orqali olinadi.
2. Bolalarda (chaqaloqlarda) bumnning qo‘shimcha bo‘shliq- 
laridan faqat 
G aym or b o ‘shlig‘i yaxshi rivojlangan b o iib , 
qolganlari to ia shakllanib ulgurmagan boiadi.
6-4012 
81
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

G‘ALVIRSIMON SUYAK BO‘SHLIG‘I -
SINUS ETHMOIDALIS
Bu burun bo‘shlig‘i yuqori va o‘rta yo‘llari to‘g‘risida joylashgan 
ikki havzachadan iborat bo‘lgan tuzilmadir.
U burun bo‘shlig‘i yon devorining yuqori qismini tashkil etadi. 
Ikkala holda g‘alvirsimon bo‘shliq bir-biri bilan aloqador. Tashqi 
tomondan ko‘z kosasi bo‘shlig‘idan yupqa plastinka bilan ajralib 
turadi. Shu yerda shikastlanish boiganda qon quyilishlar ko‘z ko- 
sasi oldi yog‘ qavatiga o ‘tadi. Natijada ko‘z olmasining oldinga sil- 
jishi — ekzoftalm kuzatiladi. Yuqoridan bu bo‘shliq yupqa suyak 
to ‘sig‘i orqali kallaning oldingi chuqurchasidan ajralib turadi. 
Bo‘shliqning oldingi va o ‘rta qismlari burun bo‘shlig‘ining yuqori 
yoiiga ochiladi.
PONASIMON BO‘SHLIQ - SINUS SPHENOIDALIS
Ponasimon bo‘shliq shu nomli suyak tanasida joylashgan. U 
bolaning 2 yoshidan boshlab shakllana boshlaydi va 20 yoshga 
toiganda to iiq rivojlanadi. 0 ‘rta chiziq bo‘ylab o ‘tgan to'siq orqali 
u ikki qismga (chap va o‘ng) boiingan. Bo‘shliq bumning yuqori 
yoiiga ochiladi. Uning ochilish teshigi bum n o ‘rta chig‘anog‘i 
bo‘ylab, uning tashqi teshigidan 7 sm ichkarida joylashgan. 
Bo'shliq orqali bum n bo‘shlig‘i hamda bum n-halqum sohasidan 
o‘tib, gipofiz beziga kirish mumkin.Ba’zan bu bo‘shliq bo'lmaydi.
BURUN KO‘Z YOSHI KANALI -
CANALIS NASOLACRIMALIS
Bu kanal bumnning ikki yon tomonida joylashgan. U bumn- 
ning pastki yo ‘liga ochiladi. Ochilish teshigi burun pastki 
chig‘anog‘ining oldingi qismida, bumn yo‘lining tashqi devorida 
joylashgan. Bumn ko‘z yoshi kanalining uzunligi 2,25 - 3,25 sm. 
Kanal bumn bo‘shlig‘i tashqi devori qalinligidan o ‘tadi. Pastroq 
tushgach, kanal tashqi tomondan suyak, ichkaridan esa shilliq qavat 
bilan o‘ralgan bo‘ladi.
Takrorlash uchun savollar:
1. 
Burun bo‘shlig‘i haqida tushuncha: tuzilishi, qon to- mirlari va 
innervatsiyasi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

2. Tashqi burun, uning chegarasi, qo‘shni sohalar bilabog‘liq!igi.
3. Burunning qo‘shimcha bo'shliqlari va ulaming ahamiyati.