O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta'lim vazirligi

4.Umurtqa oldi plastinkasidan iborat bo‘lgan bo‘yinning
xususiy fassiyasi 
um urtqalar tanasi va bosh — bo'yin uzun 
mushaklari oldida joylashgan. U ham mushaklar uchun futlyar 
vazifasini bajaradi. Yuqoridan kalla asosiga birikkan, pastga tomon 
II—III 
ko'krak umurtqalarigacha tushib borgan, tashqaridan 
narvonsimon va kurak suyagini ko‘taruvchi mushaklaigacha davom 
etadi. U shu mushaklarga shoxlar beradi. Shoxlar orasida yoriqlar 
bo‘lib, ular orqali nerv, arteriya va venalar o ‘tadi. Shu fassiya 
qalinligida yoki uning orqasida simpatik nerv stvollari, diafragma 
nervi, um urtqalar, pastda esa qalqonsimon bez hamda chuqur 
b o ‘yin tomirlari yotadi.
Hiqildoq va traxeya (kekirdak) oldi qismida visseral oldi 
bo‘shlig‘i joylashgan. Bo‘shliq yog‘ kletchatkasi bilan to ‘la bo‘lib, 
til osti suyagidan to ‘sh suyagigacha masofani egallagan va yon 
tom ondan tom ir-nerv tutamlari bilan chegaralanib turadi. Bu 
bo‘shliq traxeya sohasida ancha yaxshi rivojlangan, chunki bu 
joyda yog‘ q o ‘shilmalari, qalqonsimon bez, vena qon tomiri 
tarmoqlari, hamda aortadan chiqadigan qalqonsimon arteriya (a. 
thyreoidea ima) va limfa tugunlari joylashgan. Ko‘krak o ‘rta 
bo‘shlig‘idan bu bo‘shliq bo‘yin aponevrozining traxeya fassiyasiga 
ketadigan shoxlari va yelka-bosh hamda o ‘mrov osti tomirlar 
tutamlarini o'rab tumvchi shoxlari yordamida ajralib turadi. Bo‘yin 
ichki fassiyalaridan chiqib, halqum va qizilo‘ngachga boradigan 
shoxlar yordamida kletchatka bo ‘shlig‘i halqum oldi va hal-qum
orti, qizilo‘ngach oldi va orti qismlariga ajraladi. Agar bu joylarda 
yiringli yalligianish yuz bersa, u ko‘krak bo‘shlig‘iga (orqa qism- 
lariga) oson tarqalib ketishi mumkin.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Bo‘yinning xususiy fassiyalari bo‘yin nerv-tom ir tutamiga 
qin hosil qiladi, ya’ni yuza fassiyasi oldindan, traxeya oldi fassiyasi 
pastdan, um urtqa oldi fassiyasi orqadan o ‘rab turadi.
Umurtqa oldi fassiyasi orqasida shu nomli bo‘shliq joylashgan 
(spatium praevertebrale).
BO‘YINNING YOSHGA BOG‘LIQ HOLDAGI 
0 ‘ZGARISHLARI
1. Yangi tug'ilgan chaqaloqlarda bo‘yin biroz kalta b o iad i, 
chunki ularda ko‘krak qafasi kattalamikiga nisbatan yuqoriroqda 
joylashgan. Uning yuqori chegarasi pastki jag‘ pastki qirrasidan 
ensa do ‘mbog‘iga qarab o ‘tkazilgan shartli chiziqqa to ‘g‘ri kelsa, 
pastki chegarasi to ‘sh suyagi kesmasidan o ‘tkazilgan gorizontal 
chiziqqa to ‘g‘ri keladi.
2. Bo‘yin sohasidagi uyqu do ‘mbog‘i amaliy ahamiyatga ega. 
Bolalarda boshni orqaga tashlaganda uyqu do ‘mbog‘i ko‘zga 
tashlanadi. U VI bo'yin umurqasining ko‘ndalang o'simtasi ustida 
joylashgan. Shu joydagi umumiy uyqu arteriyasini bosib, qon 
ketishini to ‘xtatish mumkin.
3. Yosh bolalarda qalqonsimon bez bo'rtib chiqqan holda ko‘zga 
tashlanib turadi (o ‘g‘il bolalarda) — «Adamov olmasi» deb 
shunga aytiladi.
4. Yosh bolalarda to ‘sh -o ‘m rov-so‘rg‘ichsimon mushagi 
yaxshi rivojlanmagan bo‘lib, o'm rov usti chuqurchasi ko‘zga 
tashlanmaydi. Yelka tushirilgan (osilgan) holda paypaslansa qo'lga 
yelka nerv chigali unnay d i, chunki ularda teri osti yog‘ 
kletchatkasi kuchsiz rivojlangandir. Bo‘yin teri osti venalari: tashqi 
bo'yinturuq venasi va uning shoxlan ko'zga yaqqol tashlanib turadi.
5. Bo‘yin terisi nozik, yupqa va harakatchan boiib. U oldindan 
orqa tom on qalinlashib boradi. Teri osti yog‘ kletchatkasi yetarli 
rivojlangan. Teri osti mushagi (n. platysma) yupqa plastinka shaklida 
namoyon b oiadi.
6. Bo‘yin fassiyalari orasida qon tomirlar va nervlarjoylashgan. 
Yangi tug'ilgan chaqaloqlarda tashqi bo‘yinturuq venasi pastki 
jag‘ burchagidan pastroqdan quloq orqa va jag‘ orti venalaridan 
hosil b o iib , pastga yo 'n aladi va o 'm ro v usti chuqurchasi 
chegarasida to ‘sh-o‘mrov-so‘rg‘ichsimon mushakni yuqori 1/3 
biridan qiyshiq kesib o ‘tadi, katta yoshdagi bolalarda u bir oz 
pastroqdan o ‘tadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---