O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta'lim vazirligi

— Oldinga siljish. 
Bu holat yuqori yoki pastki tishlaming olinga 
siljishi hisobiga yuzaga keladi. Bunda kurak tishlar og‘iz shiiliq pardasini 
shikastlashi mumkin.
— Qiyshiq siljish. 
Bu bir tomonlama bo‘lishi mumkin. Bir 
tomonda yuqoridagi va pastki tishlaming bir-biriga to‘g‘ri kelishi 
natijasida ikkinchi tomonga yuqoridagi tishlar pastki tishlami yopishi 
mumkin. Ba'zida bir tomonda yuqoridagi tishlar pastki tishlami, 
ikkinchi tomonda esa pastki tishlar yuqoridagi tishlami yopadi.
—-Vertikal siljish. 
Bunda 1 — 2 ta chekka tishlar bir-biriga tegib 
tursa, qolgan tishlar orasi ochiq bo‘ladi.
P ato lo g ik p rik u sla r tis h la rn in g ish b a ja ru v c h i y u za sin i 
kamaytirib, nutq buzilishi va yuz deformatsiyasiga olib keladi.
OG‘IZ BO‘SHLIG‘I TUBI YOKI DIAFRAGMASI
Og‘iz bo‘shlig‘i tubini bir qator mushaklar tashkil etadi. Bu 
mushaklaming asosiysi — jag‘-til osti mushagi (m.mylohuoidei) 
hisoblanadi. Bu mushak til osti suyagidan boshlanib, pastki jag‘ 
suyagining jag‘-til osti chizig‘igacha davom etadi. Bu chiziq awalgi 5 ta 
tishning ildizidan pastda, katta oziq tishlar ildizlari ustidan o‘tadi. 
Pastki jag'da o‘rta chiziqdan 3 ta katta oziq tishlar sohasini egallagan. Bu 
mushak orqasida til osti va jag‘ osti bo‘shliqlari to‘ldiigan yog‘ qavati 
orasida aniq chegara yo‘q. Shu joyda jag‘ osti va til osti — til mushaklari 
orasida og'iz diafragmasi yorig'i bor. Bo'yinning o‘rta chizig‘i to‘g‘ri- 
sida ikki tomon mushaklari o‘zaro birikib, ko‘zga yaqqol tashlanadi- 
gan burma hosil qiladi. Jag‘-til osti mushagi ustida til yotadi. Bu mu- 
shaklar qisqarishi sababli til ko'tariladi.
Jag‘-til osti mushagi tutamlari orasida yoriq bo lib, u orqali 
iyak osti va til arteriyasi anastomozlari o ‘tadi. Bu yoriq orqali 
yallig'linish jarayoni til osti yog‘ qavati orqah pastki jag‘ osti 
sohalariga tarqalishi mumkin. Ko'pincha yallig'lanish qon tomirlar 
va pastki jag‘ osti so‘lak bezi yo'llari orqali tarqaladi.
Og‘iz diafragmasi ustida uchta ososiy kletchatkali bo‘shliqlar 
bo‘lib, ularyallig'lanish jarayoni tarqalishiga imkon beradi. Ulardan 
ikkitasi lateral kletchatkali bo‘shliqlar bo‘lib, ular pastdan og‘iz
67
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

diafragmasi bilan, ichkaridan til mushagi, tashqaridan pastki jag‘ 
bilan, yuqoridan til hamda milk orasidagi og‘iz bo‘shIig‘i shilliq 
pardasi bilan chegaralangandir. Iyak osti — til va iyak osti — til osti 
mushaklari orasida mushaklararo juft bo‘shliq mavjud. Diafragma 
ustida iyak osti — til mushaklari orasida uchinchi, toq bo‘shliq 
ham mavjud.
Til (lingua). 
Til — qalin mushakdan iborat a'zodir. Tilning 
ikki qismi tafovut qilinadi (20-rasm).
1. Tilning oldingi qismi — tanasi va do‘ngligidan iborat bo‘lib, 
og‘iz bo‘shlig‘ida yotadi.
2. Orqa qismi — til ildizi va tomoq sohasini egallaydi.
Bo‘limlararo chegara v- simon o ‘q (papillae vallatae) dan
iborat, uning so‘rg‘ichlari va o ‘rta qismida chuqurlashgan - 
ko'rteshik (foramen coecum) bor. Og‘iz b o ‘shlig‘i tom onidan 
til shilliq parda bilan qoplangan b o iib , u yerda xilma - xil 
so‘rg‘ichlar mavjud: