O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta'lim vazirligi

bo'yinning 
chuqur limfa tugunlariga quyiladi. Yumshoq tangiaydan 
yig‘ilgan limfa ensa limfa tugunlariga quyiladi.
Qattiq tanglayning oldingi qism to‘qimasi burun-tanglay nervi 
(n. nasopalatinus), qolgan qismi esa tanglayning oldingi nervi (n. 
palatinus anterior) orqali innervatsiyalanadi.
Yumshoq tanglay shilliq qavati tanglayning orqa nervi orqali 
innervatsiyalansa, mushak qavati uning kichik nervi, til-halqum
nervi, adashgan nerv va sim patik nerv tarm oqlari orqali 
innervatsiyalanadi.
Yumshoq tanglay hom iladorlikning 2—3-oyidan boshlab 
shakllanadi. Tanglay plastinkalari awaliga erkin uchlari bilan pastga 
tik yo‘nalgan bo‘lib, til qirralariga taqalib turadi. Keyinchalik til 
pastga tushib, pastki jag‘ shakllangach, tanglay plastinkalari 
gorizontal holatni egallaydi. Uning erkin uchlari o ‘zaro qo‘shilib 
bitadi va o ‘rta burun to‘sig‘iga birikadi. Ayrim hollarda (anomali- 
yalarda) tanglay plastinkalari to ‘liq bitm ay (tug‘m a), og‘iz 
bo‘shlig‘i bilan burun bo‘shlig‘i qo‘shilib qolishi mumkin. Bu 
anomaliyaning to ‘la, chala va yashirin turlari farqlanadi. (16- 
rasm).
Yuqori jag‘ suyagining alveolyar o‘simtasi og‘iz bo‘shlig‘ining 
oldingi yon devorini tashkil qilish bilan birga, qattiq tanglayning 
oldinga tomon davomi ham hisoblanadi. Unga pastki jag‘ning shu 
nomli o‘simtasi to ‘g‘ri keladi. Ular yoysimon shaklda bo‘lib, uning 
orqa qismi ochiq boiadi.
Alveolyar o‘simtalar asosan g‘ovak moddadan tuzilgan b o iib , 
unda qattiq suyakli to ‘siqlar, ya’ni tish ildizlariaro to ‘siqlar 
mavjud. Tish katakchalari tubida qon tomirlari va nervlar o‘tadigan 
teshiklar bor. Yuqori jag‘ alveolyar o ‘simtasi 3-oziq tish ortida 
tugasa, pastki jag‘ alveolyar o ‘simtasi shu joyda shakllanadi.
Tishlar (dentes). 
Kattalarda 32 ta doimiy tishlar bo‘ladi. Har 
ikkala tom onda ikkitadan kurak tishlar, bittadan qoziq tishlar, 
ikkitadan kichik va katta oziq tishlar mavjud (17-rasm).
Tishlarning quyidagi formulasi: 3212=2123=16 ta X2=32. 
tavsiya qilingan.
H ar bir tish anatom ik tuzilishining uch qismi tafovut qili- 
nadi: milklardan chiqib turgan — toj (corona dentis), milk bilan 
yopilgan — bo ‘yin (collum dentis) ham da alveolyar katakcha-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---