Mavzu: sutemizuvchilar sinfi quyonning ichki tuzilishi

Mavzu: sutemizuvchilar sinfi. quyonning ichki tuzilishi

Ovqat hazm qilish sistemasi.

Turli sutemizuvchilarda tish miqdori, ularning shakli va funksiyasi farq qiladi

Tishlar sonini qisqacha belgilash uchun tishlar formulasidan foydalaniladi. Bu formulada har xil tishlar lotincha nomi uning bosh harfi, masalan: kurak tishlar-incisivi-i, qoziq tishlar canini-c, kichik oziq tishlar-praemolares-pm va katta oziq tishlar molares-m bilan belgilanadi. Bunda jag'ning bir tomoni ustki va pastki jaglardagi tishlar soni hisobga olinib, yigʻindisi ikkiga ko‘paytriladi.

Quyonning ichki tuzilishi: 1 — qizilo'ngach; 2 - oshqozon; 3 - jigar; 4 — oshqozon osti bezi; 5 — ingichka ichak; 6 — ko'richak; 7 — ko'richakning chuvalchangsimon o‘simtasi; 8 — yo‘g‘on ichak; 9 —to ‘g‘ri ichak; 10 —orqa chiqaruv teshigi; 11 — taloq; 12 — traxeya; 13 —o ‘pka, 14 — yurak; 15 — diafragma; 16 —buyrak; 17 — siydik xaltasi; 18 — tuxumdon; 19 — fallopiev nayi; 20 — bachadon; 21 — qin; 22 — siydik-tanosil sinusi; 23 — siydik-tanosil teshigi; 24 — o‘t pufagi.

Nafas olish organlari. Qushlardagi singari sutemizuvchilarda ham yagona nafas olish organi o'pka hisoblanadi. Sutemizuvchilar teri-qon tomirlari orqali 1 % kislorodni qabul qiladi. Tashqi burun teshigi orqali kirgan havo ichki burun teshigi — xoanalar orqali hiqildoqqa o'tadi

Qon aylanish sistemasi. Sutemizuvchilarning yupqa devorli yurak oldi xaltachasiga o‘ralgan yuragi ko‘krak qafasining oldingi qismida joylashgan

Sutemizuvchilarda qonning miqdori ham, tuban umurtqalilarnikiga nisbatan ko‘p bo‘ladi. Sutemizuvchilarda yurak urish tezligi ham har xil. Masalan: sichqonlarda bir minutda yurak urish tezligi 600 ga, itlarda 140 ga, q o ‘ylarda 7 0 -8 0 ga, sigirlarda 43 ga, fillarda 24 ga teng. Suvda yashovchi darrandalarning yurak urishi suvga tushganda pasayadi.

Nerv sistemasi. Sutemizuvchilarning bosh miyasi nisbatan katta hajmda bolishi va murakkab rivojlanganligi bilan boshqa umurtqali hayvonlardan farq qiladi

Sezgi organlari. Sutemizuvchilarda eshitish organlari ancha murakkab tuzilgan.

Ayrim sutemizuvchilarda tovush lokatsiyasi (exolokatsiya) xususiyati borligi aniqlangan. Exolokatsiya qobiliyati ko'rshapalaklarda, kitsimonlarda (delfinarda), kurakoyoqlilarda (tyulenlarda) va yerqazarlarda borligi aniqlangan

Hid bilish organi.K itlarda hidlov organi reduksiyalangan, tyulenlarda esa yaxshi taraqqiy etgan hidlov organi bor.

Koʻrish organi.

• Sutemizuvchilarning ko‘rish organi, aksincha boshqa sezgi organlariga nisbatan soddaroq tuzilgan, ko‘z tarogʻi bolmaydi va akkomodatsiya hodisasi kipriksimon muskullarning qisqarishi natijasida ko‘z gavhari shaklining o ‘zgarishi tufayli sodir boladi.
• Lekin m aym unlarda ham da ochiq joylarda hayot kechiradigan boshqa darrandalarda ko‘rish organlari ancha yaxshi rivojlangan.
• In qazib yer ostida yashaydigan sutemizuvch ilarn ing k o ‘zi rivojlanmay qolgan.
• Masalan: ko‘rsichqonlarnning ko‘zi teri ostida boʼlsa, xaltachali krotlarning ko‘zi butunlay yo‘q boliib ketgan.

Ayirish sistemasi.

Jinsiy organlari.

Sutemizuvchilarning urugʻlanishi ichki, asosan tirik tug‘adi. Birteshiklilarda chala tug‘ishdek hodisa kuzatiladi, ya’ni ularning tuxumi ham bachadonda turgan vaqtida onadan o ‘tgan shiralar bilan oziqlanib o ‘sadi. Bu shiralar tuxumning pergamentsimon po‘stidagi mayda-mayda teshiklardan kiradi.

Yo‘ldosh yoki bola o ‘rni. Yoʻldosh, asosan sutemizuvchilar sinfning eng yuksak tuzilgan kenja sinfi yoʻldoshlilar uchun xos. Allantoisning tashqi devori bilan seroz qobiqning bir qismi qo‘shilishi natijasida xorion hosil boʻladi. Xorionning tashqi yuzasida vorsinkalar (o'siqlar) bachadon devoriga botib kiradi va haqiqiy yoʻldosh hosil" boʻladi. Bu yerda embrion qon tomirlari bilan tutashadi. Bu hol embrionning ona qoni hisobidan oziqlanishini ta ’minlaydi.

Xoriondagi tuklarning qanday o'rnashganiga qarab yoʻldoshlar bir necha tipga boʻlinadi:

1. Diffuzli yoʻldosh. Bunda vorsinkalar xorionga bir tekis tarqaladi.

Bunday yoMdosh kitsimonlar, chala maym unlar va tuyoqlilarga xos.

2. Boʻlakchali yoʻldosh. Bunda tuklari to‘p-to‘p boMib, butun xorion

yuzasiga tarqalgan boMadi. Bunday yoMdosh kavsh qaytaruvchilarga xos.

3. Halqasimon yoki zonal yoʻldosh. Xorion tuklari keng belbog‘

shaklida boMib, embrionni lco'ndalangiga o ‘rab oladi. Buday yoMdosh

itlar, xartumlilar, kurakoyoqlilar va sirenlarga xos.

4. Diskoidal yoʻldosh. Tuklari bir joyda to ‘planib, disk hosil qiladi.

Bunday yoʻldosh kemiruvchilar, hasharotxo‘rlar va maymunlarga xos.

Eʼtiboringiz uchun rahmat.