O. T. Alayiya, sh. Q, Q o d ir o V a. N. Q q d ir o V, sh. H. H a m r o q u lo V e. H. H a lilo y

KIRISH
Fiziologiya predm eti va o ‘rganish usullari
Fiziologiya predmeti. Fiziologiya tirik organizm, undagi a ‘zolar,
to ‘qimalar, hujayralar va hujayra tarkibiy elem entlarining hayotiy
faoliyati (funksiyasi) jarayonlarini, organizmning tashqi muhit bilan
munosabatini о ‘rganadi.
Odam organizmi funksiyalarini chuqur о ‘rganish va shu tariqa fa o l
t a ’sir ko'rsatib, ularni zaruriy tomonga yo 'naltirish fiziologiyaning
asosiy maqsadidir.
Fiziologiya mustaqil bo ‘Igan va bir-biri bilan bog ‘langan bir qancha
fanlarga bo ‘linadi. Fiziologiyani avvalo umumiy va xususiy solishtirma
va evolyutsion, shuningdek, ixtisoslashgan (yoki amaliy) va odam
fiziologiyalariga bo ‘lish mumkin.
Umumiy fiziologiya - muhit ta siriga tirik organizm javob berishining
u m u m iy q o n u n la rin i, h a r b ir o rg a n izm g a x o s bo ‘Igan h a y o tiy
ja ra yo n la m i о ‘rganadi.
Xususiy fiziologiya - to ‘qimalar (muskul, nerv va b.), a ’zolar (miya,
yurak, buyrak va b.) va tizim lar (hazm, qon aylanish, nafas va b.)
funksiyasini о ‘rganadi.
S o lish tirm a fiz io lo g iy a - h a r x il tu rla rg a m ansub bo ‘Igan
organizmlar va individual rivojlanishning turli bosqichlarida turgan
bir turga mansub organizmlar funksiyasining о ‘ziga xosligini о ‘rganadi.
Evolyutsion fiziologiya ~ funksiyalarni tur va individda rivojlanish
qonuniyatlarini о ‘rganadi.
Ixtisoslashgan (yoki amaliy) fiziologiya
-
bojarayotgan ishiga yoki
yashayotgan m uhitiga qarab organizm fu n ksiya la rin in g о ‘zgarish
qonuniyatlarini о ‘rganadi. Qishloq x o ja lik hayvonlari fiziologiyasi va
ba'zan odam fiziologiyasining ayrim qismlari (aviatsion, kosmik, suv.
osti fiziologiyalari va b.) ixtisoslashgan fiziologiyaga m isol bo'lishi
mumkin.