O. T. Alayiya, sh. Q, Q o d ir o V a. N. Q q d ir o V, sh. H. H a m r o q u lo V e. H. H a lilo y

N erv tolalardan qo ‘zg ‘alish larn in g o ‘tish tezligi
Tola guruhlari
Tola diametri, mkm
0 ‘tish tezligi, m/s
A
Аб
12-22
70-120
Ав
8-12
40-70
Аг
4-8
15-40
Ад
1-4
5-15
В
1-3
3-14
С
0,5-1,0
0,5-2,0
Im pulsning o ‘tish tezligi bilan nerv tolasining diam etri o ‘rtasida 
taxm inan proporsional b o g ia n is h borligi, y a ‘ni nerv tolalari qancha 
y o ‘g ‘on bolsa, q o ‘z g ‘alishni o ‘shancha tezroq o ‘tkazishi batafsil 
te k sh irish d a a niqlandi. N erv to la la rid a q o ‘llan ish larn i o ‘tk azish
tezligiga qarab 3 turga: A, B,C. A k o ‘rinishidagi tolalar o ‘zn av b atid a 
4 guruhga: А б, А в, А г, Ад b o ‘linadi.
A k o ‘rinishidagi tolalar m iyelin pardasi bilan o 'ralg an . B unday 
to la la r q o ‘z g ‘a lis h n i o rq a m iy a n in g h a ra k a tla n tiru v c h i n e rv
38

---

m arkazlaridan skelet m uskullariga (harakatlantiruvchi tolalar) va 
m u sk u l re s e p to rla rid a n te g is h li n e rv m a rk a z la rig a o ‘tk a z a d i.B
k o ‘rinishidagi tolalarga m iyelinli tolalar, avtonom nerv tizim ining 
p re g a n g lio n ar to la la ri k irad i. В k o ‘rin ish id ag i to lalard a h arak at 
p o te n sia lin in g u z u n lig i A tip d a g i to la la r h a ra k a t p o te n sia lin in g
uzunligidan taxm inan 2 baravar uzun.
С k o ‘rinishidagi tolalarga ju d a ingichka m iyelinsiz nerv tolalari 
kiradi. С k o ‘rinishidagi tolalam ing k o ‘pchiligi simpatik nerv tizimining 
postganglionar tolalariga kiradi. O g‘riq reseptorlaridan, shuningdek 
sovuq, issiq, bosim ni sezuvchi b a ‘zi reseptorlardan q o ‘z g ‘alishlarni 
o ‘tkazishda qatnashuvchi nerv tolalari ham С tipdagi tolalarga kiradi.
N erv tolalarida qo ‘zg 'a lish n in g tarqalishi
.N erv o ‘zani b ir yoki 
bir necha nerv tolalaridan iborat, ular um um iy perinerval parda bilan 
qoplangan. N erv tolalari nerv hujayralarining o ‘siqlari hisoblanadi. 
Ular miyelinli va miyelinsiz tolalarga bo‘linadi. Miyelinli tolalar somatik 
nerv tizim ining, y a ‘ni sezgi a ‘zolari va skelet m uskullariga boradigan 
sezuvchi va harakatlantiruvchi nervlarning tarkibiga kiradi. M iyelinsiz 
to la la r u m u rtq a li h a y v o n la rd a , aso san , v e g e ta tiv nerv tiz im id a
uchraydi.
shvann
hujayrasirting 
, 
, .