|
O`zbеkiston Rеspublikasi
Oliy va O`rta maxsus ta'lim vazirligi
Zahiriddin Muhammad Bobur nomidagi
Andijon davlat univеrsitеti
Ijtimoiy-iqtisodiyot fakelteti
Pedagogika psixologiya ta’lim yo’nalishi
II bosqich talabasi Qaxxorov Ulugbekning
“Yosh va pedagogik psixologiya” fanidan
REFERATI
Andijon – 2016 yil
Mavzu : Ilk bolalik davri psixologik xususiyatlari
Reja
1.
Go‘daklik davrida psixik rivojlaiish.
2.
Ilk bolalnk davrida psixik taraqqiyot.
3. Yoshli bolalarning aqliy rivojlanishi.
4. Ilk bolalik davrida shaxsning rivojlanishi.
1.
Go‘daklik davrida psixik rivojlanishi
Go‘daklik davri bolaning tugalganidan bir yoshlarigacha
bo‘lgan davrni o‘z ichiga olib, bu davrda bola tashqi muhitga
moslashishi uchun ma’lum darajada yetilgan nerv tizimi bilan tutiladi.
Go‘daklik
davri
inson
hayotidagi
organik
ehtiyojlarni
(kislorodga, ovqatga, i s s i q y o k i s o v u q q a ) q o n d i r i s h g a
n i s b a t a n y o ‘ n a l t i r i ma n x a t g i - harakatlarning tugma,
instinktav shakllari sof holda kuzatiladigan yagona
davr hisoblanadi. Insonga xos bo‘lgan xatti— harakatlar,
yanga tajribalarni egallash uchun beqiyos
imkoniyatlarning borligi go‘daklik yoshidaga bolalarning' asosiy
xususiyatlaridir. Agar organik ehtiyojlar yetarli darajada
qondirib borilsa, ular o‘zlarining asosiy bo‘lish ahamiyatini yuqotadi:
to‘tri tashkil etilgan kun tartibi, rejim va tarbiya natijasida bola
psixik rivojlanishi uchun asos bo‘ladigan taassurotlarga,
harakatga, muloqotga nisbatan yangi turdagi ehtiyojlar gurkumi
yuzaga keladi, Bola tugilishining birinchi haftasidanoq uning
ko‘rish va eshitish s ezg ilari j ad al s u r atd a r iv o j lan ad i.
B o la h arak at lan ayo tg an narsani kuzata boshlaydi. U
turli ovozlarga, jumladan, katgalarning tovushlariga e’tibor bera
boshdaydi. Yangi tugilgaya chaqaloqning miya og‘irligi kattalar
miyasining 1/4 qismiga to‘gri k e l a d i , n e r v h u j a y r a l a r n i n g s o n i
e s a x u d d i k a g g a l a r n i k i k a b i bo‘lib, lekin ular yetarli darajada
rivojlanmagan bo‘ladi.
I l k g o ‘ d a k l i k d a v r i - b u b o l a n i n g h i m o y a s i z , k a m
h a r a k a t , h a r a k a t holatidan juda jadal ravishda rivojlanadigan,
quvnoq bolaga aylanish davridir. U Qisqa vaqt ichida katgalar
bilan munosabat o‘rnatadi, predmetlarni ushlashga va ulardan
foydalanishta o‘rganadi. U atrof olamdagi narsalarni kuzatadi,
predmetlarni qo‘li bilan ushlab, ularni qandayligini bilishga
intiladi, tovushlarga e’tibor beradi va predmetlar yordamida shu
tovushlarni o‘zi yaratishga harakat qiladi. U o‘z onasi va boshqa
yaqinlari bilan emotsional munosabatga kirishadi. Go‘dak
yoshidagi bola ham jismonan, ham psixik, ham ijtimoiy jihatdan
juda tez rivojlanadi. Juda qisqa vaqt ichida atrofidagi
hodisalarga juda kam reaksiyasi bo‘lgan boladan, faol, tez
ilgaydigan, harakatchan yordamga chaqira oladigan, qaggalarning
yaqin kelishidan quvonadigan bolaga aylanadi.
Go‘daklik davridagi bolaning hayoti to‘liq kattalar
bilan hamkorlikdagi emotsional munosabat bilan bogliq bo‘lib,
bola kayfiyatining yaxshi bo‘lipgiga to‘g‘ridan-to‘gri ga’sir ko‘rsatadi,
4-5 oyligidan boshlab, bola o‘z yaqinlarini begonalardan
ajraga boshlaydi. Kattalar bilan emotsional munosabat shu
yoshdagi bolalarning asosiy yetakchi faoliyati bo‘lib, bola
psixik
taraq q iyo tin in g
asoei
bo ‘lib
h iso b lan ad i.
Kattalarn ing doi miy ravishda bola bilan birga bo‘lishi, unga
iisbatan dyudatyaing qaratilyuliga odatlashshsh, uning
o‘yinchoqlarga nisbatan qiziqishining susayishiga olib kelishi
mumkin. Tarbiyaning to‘g‘ri olib borilishi bolaning kattalar
bilan buladigan muomala-munosabatini predmetlar,
o‘yinchoqlar bilan muyaosabatining almashinshpiga olib keladi.
Kattalar yordami bilan bajariAadigan barcha xatti-harakatlari
bolaning kelgusi psixik rivoji uchun asos bo‘ladi. Katgalarning
bolaga nisbatan emotsional munosabati, ularshshg gaplariga
bolaning
o‘z
diqqatini qaratish, javob q a y t a r i s h g a
h a r a k a t q i l i s h i , b a ’ z i s o ‘ z l a r n i y o d i d a s a q l a b q o l i b ,
emotsiya bildiriyash, diqqat, xotara, nuta; va boshqa bilish
jarayonlaryugang rivojlanishiga zamin bo‘ladi, Ikki oylik davridan
boshlab bolada oddiy ranglarni ajratish, 3-4 oyligidan boshlab, esa
predmetlarning shaklini ajratish layoqati yuzaga kela boshlaydi.
Go‘dak bola 2 oylik vaqtidan boshlab, o‘z onasining yuziii va ovozini
o‘zgalarnshsidan ajrata boshlaydi. 2-3 oylikdan boshlab esa, onasining
tabassumi va kulgusiga tabassum va turli harakatlar b i l a n
j a v o b q a y t a r a d i .
« 3-4 oyligidan boshlab, bolalar yaqinlariga uz harakatlari bilan ko‘rish,
eshitish yoki gapirishshg xoxdayotganligini kursatadilar, 8 oylitadan
boyaglab esa, bola o‘zgacha muhit va begonalar quliga tushsa, o‘z
xavotirini yigisi orqali namoyon egadi. Bu xavotir 14-18 oyligada asta—
sekinljk bilan kamaya boiglaydi.
2-3 oylik bolalarda yuzaga keladigan narsalarni ushlay olish
harakatlarining shakllanishi ularda predmetlarning shakli va hajmini
idrok qilishlarini rivojlanishiga olib keladi. Bir yoshga yetgan
bolada atrof muhitni biljshga qiziqishi va rivojdanayotgan bilish
faolligi ko‘zga tashlanadi.
3,2, Ilk bolalik davrida nsixik taraqqiyot
Do'stlaringiz bilan baham: | 
