O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

A ’zo ichidagi g a n gliylarga ichki
a ’zolardagi chigallar kiradi, nerv 
hujayralariga boy b o 'lg a n chigallar (intram ural chigallar) k o 'p g in a ichki
170

---

a ’zolam ing, m asalan,, yurak, bronxlar, qizilo'ngachning o ‘rtadagi uchdan 
bir qism i bilan pastdagi uchdan bir qism i, m e ’da, ichak, o ‘t pufagi, qovuq 
(siydik pufagi)ning m uskulli devorlarida, shuningdek, ichki v a tashqi 
sekresiya b ez la rid a bor. B .I.L avrentev v a b o sh q a ta d q iq o tc h ila m in g
gistologik tekshirishlariga qaraganda, p arasim patik tolalar o ‘sha nerv 
chigallarining h ujayralarida uziladi.
Vegetativ g a n g liy (tugun)larning funksiyalari.
V egetativ gangliylar 
o ‘zid an o ‘tu v c h i n erv im p u lsla rin in g ta q sim la n ish i v a ta rq a lish id a
anchagina aham iyat kasb etadi. G angliylardagi nerv hujayralarining soni 
g an g liy g a k e lu v ch i p reg a n g lio n ar to la la r so n ig a nisb atan bir n echa 
b a ra v a r o rtiq ( b o 'y in n i n g y u q o ri s im p a tik tu g u n id a 32 b a ra v a r, 
kipriksim on tugunda 2 baravar ortiq). Shu tolalardan har biri gangliyning 
k o ‘p h u jayralarida sinapslar hosil qiladi. Shu sababli p reganglionar tola 
o rq ali g a n g liy g a k e lg a n n e rv im p u lsla ri b ir ta la y p a s t g a n g lio n a r 
neyronlarga va binobarin, innervatsiyalanadigan a ’zoning yan a k o ‘proq 
m uskul va bez hujayralariga ta ’sir eta oladi. Shu tariqa, preganglionar 
tolalam ing ta ’sir k o ‘rsatadigan doirasi kengayadi.
P reganglionar tolalar orqali keluvchi nerv im pulslari n ec h o g 'li keng 
tarqalishini qu y id ag i om il k o ‘rsatib turibdi: itning qorin b o ‘sh lig ‘idagi 
b ir n ec h a y irik a ’zo - m e ’da o sti b ez i, in g ic h k a ic h ak , b u y ra k usti 
bezlari va b u y ra k la rg a sa y y o r (a d a sh g a n ) n e rv n in g o 'r ta h iso b d a 70 
ga y aq in to lasi kelad i. S ay y o r nerv to la la rin in g bu chekli m iq d o ri a ’zo 
ic h id a g i n e r v tu g u n la r i v a c h ig a lla r g a s in a p s o r q a li b o g 'la n i b , 
y u q o r i d a a y t i l g a n h a m m a i c h k i a ’z o l a r i n i n g p a r a s i m p a t i k
in n e rv a tsiy a sin i t a ’m in lay d i.
K o 'p g in a p reganglionar tolalardan hosil b o 'lg a n sinapslar har bir 
post g anglionar neyronda bor. N erv im pulslarining