N. B. Dilmurodov

Boshning yarim qirrali muskuli –
m.semispinalis capitis
juda kuchli 
bo‘lib, ensa suyagi bilan ko‘krak umurtqalari o‘rtasidagi uchburchakda joylashadi. 
Qoramol hamda bir tuyoqlilarda VI – VIII ko‘krak umurtqalari so‘rg‘ichsimon 
o‘simtasidan va elkaning ko‘ndalang fassiyadan boshlanadi va bosh tomonga o‘tib, 
ensa suyagida tugaydi. Cho‘chqalarda ikki qismga bo‘linadi. Bu muskul bo‘yin va 
boshni cho‘zadi. 
Yonbosh suyagi bilan qovurg‘alar orasidagi muskul – m.iliocostalis
asosan, sag‘ridan, ya’ni yonbosh suyagidan boshlanadi va bel umurtqalaridagi yon 
qovurg‘asimon o‘simtalarning qisqa, mayda tutamlarida, har qaysi qovurg‘a va 
oxirgi bo‘yin umurtqasining ko‘ndalang o‘simtasi ustida tamom bo‘ladi. U bel, 
ko‘krak va bo‘yin qismlariga bo‘linadi. Bunday muskullar umurtqalarni ushlashda, 
tananing oldingi qismini ko‘tarishda, nafas olish va chiqarishda xizmat qiladi. 
Ko‘p bo‘limli muskul –
m.m.multifidus
qishloq xo‘jalik hayvonlarida ikki 
qismdan: ko‘krak – bel va bo‘yin qismlaridan iborat. Bu umurtqa pog‘onasining 
eng chuqur muskuli bo‘lib, bir necha bo‘limga bo‘lingan. Ko‘p bo‘limli muskul 
ko‘krak umurtqalarining yon qovurg‘asimon o‘simtalari oralig‘ida, bel 
umurtqalarining yon o‘simtalarida joylashadi. Bu muskul umurtqa pog‘onasini 
yozish uchun xizmat qiladi, bir tomonlama qisqarganda bo‘yin va boshni bir 
tomonga burishi mumkin. 
Ko‘ndalang o‘siqlar orasidagi muskullar – m.m.intertransversarii
umurtqalarning ko‘ndalang o‘simtalari oralig‘ida qisqa tutamchalar shaklida 
joylashadi. Ular yuqorigi va pastki tomon muskullariga bo‘linadi. Yuqorigi muskul 
tananing bel qismiga kelib, elkaning uzun muskuliga qo‘shiladi. Pastki muskul esa 
bo‘yinda ancha yaxshi rivojlangan bo‘ladi. Bu muskullar orqadan oldinga va pastki 
tomonga o‘tadi. Ko‘krak qismida uncha yaxshi rivojlanmagan, bular umurtqalarni 
bir xilda tutib turadi va bo‘yinni bir tomonga burish uchun xizmat qiladi.