N. B. Dilmurodov

Belning kichik muskuli
– 
m. psoas minor
ham bel umurtqalari ostida 
joylashadi, u keyingi 3 ta ko‘krak umurtqasidan boshlanib, yonbosh suyagining bel 
bo‘rtigida tugaydi. Bu muskul belni bukishda xizmat qiladi. 
Belning katta muskuli
– 
m.psoas major
go‘shtdor bo‘lib, bel 
umurtqalarining qovurg‘asimon o‘simtalari ostida joylashadi. Bu muskul oxirgi 
qovurg‘alardan boshlanib, son suyagining kichik bo‘rtigigacha boradi. U tos – son 
bo‘g‘imini bukishda ishtirok etadi. 
Dumni tushiruvchi qisqa muskul
– 
m.sacrococcygeus ventralis brevis
qisqaroq va pay holida bo‘lib, dumning pastki yuzasida joylashadi. U dumg‘aza 
suyagining ko‘ndalang o‘simtasidan boshlanib, IV – V dum umurtqalarida tugaydi. 
Dumni tushiruvchi uzun muskul
– 
m.sacrococcygeus ventralis longus
ham 
yuqoridagidek tuzilgan, lekin yon tomonda joylashadi. Boshlanish va tamom 
bo‘lish joylari yuqoridagi muskulnikiga o‘xshash bo‘ladi. 
Dum muskuli
– 
m.coccygeus
lentasimon muskul bo‘lib, quymich o‘qidan 
boshlanadi va III – IV dum umurtqalarida tamom bo‘ladi. Bu muskul to‘g‘ri 

---

ichakning yon tomonida joylashadi hamda dumni tushirib, anusni qisadi va boshqa 
tomonlarga harkatlantiradi. 
 
Ko‘krak devori muskullari 
Ko‘krak devori muskullari ko‘krak qafasining yon devorlarida joylashib, 
qisqarib – bo‘shashganda ko‘krak qafasi bo‘shlig‘ini kengaytiradi va toraytiradi, 
ya’ni nafas olish hamda chiqarish uchun xizmat qiladi. Ularning bajaradigan ishi 
muskul 
tutamlarining 
joylashishiga 
bog‘liq bo‘ladi. Nafas oldiruvchi 
muskullarning tutamlari qovurg‘alarning old tomon chetiga joylashib, ularni 
oldinga tortadi, bunda ko‘krak qafasi eniga, bo‘yiga, chuqurligiga kengayib, 
o‘pkaga havo tortiladi. Nafas chiqaruvchi muskullarning tutamlari qovurg‘alarning 
orqa chetiga joylashib, ko‘krak qafasini toraytiradi va o‘pkaning ustini bosib, 
havoni haydaydi. Ko‘krak devori muskullariga quyidagilar kiradi.