N. B. Dilmurodov

a-a-segmental tekislik, c-o‘rta sagittal tekislik, e-frontal tekislik. 
Yo‘nalish
:1-yuqoriga, 2-qorin tomonga, 3-bosh tomonga, 4-dum tomonga, 
5-og‘iz tomonga, 6-og‘izdan orqaga, 7-bosh qismi yuzasi (proksimal), 8-pastki 
qismi birikishi (distal), 9-yuqorigi tomon yuzasi,10-orqa yuzasi (volyar), 11-orqa 
tomon yuzasi (plantar),12-ichki yuzasi,13-yon tomon yuzasi,14-to‘sh tomonga,15-
chot tomonga,(A-tananing ko‘ndalang kesilgani, B-tananing frontal kesilgani, C-
tananing ko‘ndalang kesilgani)
 
NAZORAT UCHUN TOPSHIRIQ VA SAVOLLAR 
-tana tekisliklari qanday nomlanadi? 
-tekisliklardan qanday yo‘nalishlar paydo bo‘ladi? 
-
segmental tekislik qanday o‘tkaziladi? 
-volyar va plantar yuzaga ta’rif bering? 
 
O‘q suyaklari va umurtqani tuzilishi
Darsning maqsadi: 
o‘q suyaklarini tarkibi, umurtqaning anatomik qismlari, 
umurtqa pog‘onasi suyaklarini tuzilishi, topografiyasi va hayvonlardagi farq 
qiluvchi xususiyatlarini o‘rganish. 
Ko‘rgazmali materiallar: 
rasm, hayvon gavdasini maketi, tirik hayvon, 
skelet. 
Umurtqa pog‘onasidagi har qanday bo‘limning umurtqasi - 
vertebrae 
ning 
tanasi, boshi va chuqurasi bo‘ladi. Umurtqa tanasi – 
corpus vertebrae
eng tig‘iz 
qismi hisoblanadi. Tananing oldingi uchida umurtqa boshi – 
caput vertebrae,
orqa 
uchida esa umurtqa chuqurchasi – 
fossa vertebrae
bo‘ladi. Umurtqa tanasining 
ventral yuzasida pastki tarog‘i – 
crista vertebralis
joylashadi. Umurtqa tanasining 

---

har ikkala tamonida, dorsal ravishda umurtqa yoyi – 
arcus vertebrae,
umurtqaning 
yoyi bilan tanasi oralig‘ida umurtqa teshigi – 
foramen vertebrae
hosil bo‘ladi. 
Hamma umurtqalarning teshigi birlashib, u orqa miya joylashish uchun umurtqa 
kanali 
– canalis vertebralis
ni hosil qiladi. 
Umurtqa yoyining kranial cheti asosida kesig – 
incisura vertebralis 
cranialis,
kaudal (orqa) cheti asosida esa kaudal kesig – 
incisura vertebralis 
caudalis
bo‘ladi. Umurtqaning bu kesigi qo‘shni umurtqa kesigi bilan birgalikda 
nerv va qon tomirlari o‘tishi uchun umurtqaaro teshik – 
foramen intervertebrale
ni 
hosil qiladi. 
Umurtqa yoylarining chetidan: oldingi tomonda – oldingi bo‘g‘im o‘simtasi 
– 
processus articularis cranialis,
orqa tomonda – orqa bo‘g‘im o‘simtasi – 
processus articularis caudalis
chiqadi. Umurtqa tanasining yon tomonlarida 
muskullar birlashishi uchun ko‘ndalang o‘simtalari 
– processus intertransversarius 
mavjud. Yoyning o‘rtasidan yuqori tomonga muskullar birlashishi uchun elka 
o‘simtasi – 
processus spinosus
chiqadi.